• Hızlı Erişim
  • Duyurular
  • Duyuru!..

     

    Kıymetli yazarlarımız;

    31. sayımız yayımlanmıştır. 

    Göstediğiniz ilgiye teşekkür eder, çalışmalarınızda başarılar dileriz.

    Dergimiz Uluslararası önde gelen indekslerden olan EBSCO tarafından artık taranmaktadır. 

    Dergimiz önde gelen indekslerden European Reference Index For Humanities and Social Sciences (ERIHPLUS) tarafından artık taranmaktadır.

    Dergimiz ULAKBİM SOSYAL BİLİMLER VERİTABANI tarafından 2013 yılı sayılarımızdan itibaren taranmaya başlamıştır. 

    Dergimiz alanın önde gelen indeksleri arasında bulunan Modern Language Association (MLA) tarafından taranmaya başlamıştır.

    Dergimiz önde gelen indekslerden Directory of Research Journal Indexing (DRJI) tarafından artık taranmaktadır.

    Dergimiz Academic Resource Index kataloğu tarafından da taranmaya başlanmıştır. 

    Dergimiz 15. sayısından itibaren uluslararası hakemli bir dergidir. 

     

     


  • Sayaç
  • Online Ziyaretçi : 35
    Bugün Toplam : 17
    Genel Toplam : 653205

Mizah Kuramları ve Lâmi’î Çelebi’nin Letâifnâme’si
(Theories Of Humour And Lâmi’î Çelebi’s Letâifnâme )

Yazar : Hakan Sönmez    
Türü :
Baskı Yılı : 2023
Sayı : 31
Sayfa : 520-534


Özet
Klasik Türk edebiyatı hem şekil hem de tür bakımından oldukça zengin bir geleneğe sahiptir. Osmanlının dinî, siyasî, kültürel birçok unsurunu barındıran bu edebiyat döneminden günümüze pek çok eser kalmıştır. Bu eserler, toplumun aynası mahiyetindedirler. Letâifnâmeler de bu türden eserlerdir. Arapçada güldürücü tuhaf hikâye, şaka, nükte gibi anlamlara gelen “latife”, günümüzdeki fıkranın karşılığıdır. Mizahî, kısa hikâyelerin yer aldığı bu eserlerin en önemli özelliği güldürücü ve düşündürücü metinler olmalarıdır. Ayrıca dönemin mizah anlayışını yansıtması bakımından da üzerinde durulması gereken eserlerdir. Bu çalışmada letâifnâme denilince akla ilk gelen eserlerden olan Lâmi’î Çelebi’nin Letâifnâme’si “mizah kuramları” bağlamında incelenmiştir. Mizah, hemen her disiplinin çalışma alanına giren çok geniş çaplı bir kavramdır. Mizahı açıklama çabası çağlar boyu sürmüştür ve hâlâ da sürmeye devam etmektedir. Bu bağlamda ortaya çeşitli kuramlar konulmuştur. Bu kuramların en çok bilinenleri “üstünlük”, “uyumsuzluk”, ve “rahatlama” kuramlarıdır. Çalışmada önce mizah ve gülme kavramları, bu kavramların toplumdaki yeri açıklanmıştır. Daha sonra Lâmi’î Çelebi’nin Letâifnâme’sinde mizah kuramlarına uygun latifeler tespit edilmiştir. Bu latifeler, uygun oldukları mizah kuramına göre ayrı başlıklar altında incelenmiştir. Çalışma sonunda Letâifnâme’de her üç mizah kuramına uygun birçok latife tespit edilmiştir. Burada incelenen latifeler dışında eserde çalışmaya eklenebilecek farklı örnekler de yer almaktadır. Ancak bunlar hem tekrara düşmekten kaçınmak hem de bu latifelerin birçoğunun müstehcen olması sebebiyle çalışmaya dâhil edilmemiştir. Eserdeki mizah kuramına uygun latifeler bâb ve latife numarası verilerek tablo hâlinde gösterilmiştir. Çalışma sonucunda incelenen 240 latifeden %11’nin üstünlük kuramına, %12’sinin uyumsuzluk kuramına, %10’unun ise rahatlama kuramına uygun olduğu tespit edilmiştir. Latifelerin %67’si ise herhangi bir kurama dâhil edilememiştir.

Anahtar Kelimeler
Mizah, kuram, gülme, latife, Lâmi’î Çelebi, Letâifnâme.

Abstract
Classical Turkish literature is exceptionally diverse in terms of content and genre. Numerous works have endured from this era, which encompasses many religious, political, and cultural facets of the Ottoman Empire. These works reflect the society of that time. Letâifnâmes are examples of such works. The term "latife" in Arabic, which refers to a comical story, joke or witticism, holds the same meaning as a joke in modern-day vocabulary.The key trait of these works, comprising comical, concise tales, is that they offer amusing and stimulating content. Furthermore, they deserve attention for capturing the humour prevailing in the era. In this study, "humour theories" provide the context to examine Letâifnâme by Lâmi'î Çelebi, which is amongst the first works that come to mind when discussing letâifnâme. Humour is a broad idea studied in various disciplines. Despite long-lasting efforts, the explanation of humour continues. This study initially explains the concept of humour and laughter, and their societal significance. This has led to the emergence of various well-known theories such as "superiority", "incompatibility", and "relaxation". This study initially explains the concept of humour and laughter, and their societal significance. In Lâmi'î Çelebi's Letâifnâme, jokes that match humour theories were discovered. The jokes were categorised and analysed by humour theory. The study found numerous jokes that were fitting for all three humour theories in Letâifnâme. Other examples from the work, beyond those examined, can be incorporated into the research. However, these were not part of the research to prevent redundancy and because numerous of these jokes are indecent. Humour theories are applied to the jokes in the work and the results are presented in a table with corresponding section and joke numbers.

Keywords
humor, theory, laugh, joke, Lâmi’î Çelebi, Letâifnâme.

Adres :İmrahor Mahallesi, Doğancılar Cad., Nu. 81 Üsküdar/İstanbul
Telefon :0216 342 62 02 Faks :
Eposta :info@devdergisi.com

Web Yazılım & Programlama Han Yazılım Bilişim Hizmetleri