Türkçe Bürde Nüshalarının Ayrılmaz Bir Parçası: Hâfız Şeref'in Farsça Kasîde-i Bürde Tercümesi
(An Inseparable Part of Turkish Burda Copies: Persian Translation of Qasidat al-Burda, by Hafez Sharaf
)
Yazar
|
:
Milad Salmani
|
|
Türü |
:
|
Baskı Yılı |
:
2023
|
Sayı |
:
31
|
Sayfa |
:
477-519
|
Özet
Tarih boyunca Hz. Peygamber için farklı coğrafyalarda çeşitli naatlar yazılagelmiştir. Bu naatlar arasında en çok tanınlardan biri Mısırlı Muhammed Saîd el-Bûsîrî’nin (ö. 1296 ?) meşhur el-Kevâkibü’d-dürriyye fî medhi hayri’l-beriyye adlı kasîdesidir. Daha çok Kasîdetü’l-bürde olarak tanınan bu manzume, VII.hicrî-XIII.mîlâdî asırda yazıldıktan sonra çok beğenilmiş ve İslâm coğrafyasında hızlıca yayılmış, üzerine besteler yapılmış ve icrâ edilmiştir. Bûsîrî, kasîdesinde kafiyeyi mim harfi üzerine kurduğu için eseri Kasîdetü’l-mîmiyye olarak da bilinmektedir. Bûsîrî’nin kasîdesi üzerine pek çok şerh yazılmıştır. Eser tahmis edilmiş ve bununla birlikte çeşitli mütercimler tarafından defalarca Farsçaya ve Türkçeye tercüme edilmiştir. Söz konusu tercümelerden biri kimliği hakkında net bilgiler bulunmayan Muhammed Hâfız Şeref’in Farsça tercümesidir. Hâfız Şeref’in tercümesi, Anadolu’da telif edilen veya derlenen Bürde çalışmalarının âdeta ayrılmaz bir parçası mâhiyetinde olmuş ve birçok Türkçe tercüme ve şerhte, Bürde mecmualarında yer almıştır. Muhammed Hâfız, kendi tercümesinde Bûsîrî gibi mim harfini revî harfi olarak seçmiştir ve eserini 810/1407-08 yılında kaleme almıştır. Şeref, tercümesini bitirdikten sonra kendi kasîdesinin tetimme bölümünde kendini tanıtmış ve eserini hangi tarihte bitirdiğini belirtmiştir. Hâfız Şeref’in ailesi, eğitimi ve eserleri hakkında bilgi bulunmadığı gibi hangi şehirde yaşadığı da şimdilik meçhuldür. Bu yüzden onun kasîdesi bazen Abdurrahman Câmî’ye (ö. 1492) bazen de Hâfız-ı Şîrâzî (ö. 1390 ?) gibi diğer şâirlere atfedilmiştir. Şeref’in kasîdesi birçok Farsça ve Türkçe Bürde şerh ve tercümesinde yer almış olmasına rağmen bugüne kadar müstakil çalışmalara konu olmamış ve Türkçeye tercüme edilmemiştir. Bu çalışmada Muhammed Hâfız Şeref’in Farsça Bürde tercümesi üzerine bazı tespitler paylaşılmış, akabinde bu kasîdenin Farsça metni ortaya konmuş ve Türkçe tercümesi yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Muhammed el-Bûsîrî, Kasîde-i Bürde, Muhammed Hâfız Şeref, Farsça Bürde.
Abstract
Throughout the history of the Islamic world, euologies have been written for the Prophet Muhammad. One of the well known example of those euologies is called el-Kavakibud durriye fi medhi khayril beriyye, written by Mohammad al-Busiri. Also recognized as Qasidat al-Burda, this euology was well liked as it was spread across Islamic countries by people telling and composing songs about it. As Busiri based his rhyme upon the "mim" sound in the Arabic alphabet, the euology is also known as Qasidat al-Mimiyye. Takhamis and a few number of interpretations were written over Busiri's work. It was also translated to Persian and Turkish. One of those mentioned translations were done in Persian by Mohammed Hafez Sharaf, which very limited amount of information has been found about himself in various sources. This translation of Mohammed Hafez Sharaf became an inseparable part of Burda workshops in Anatolia and manifested itself on a number of Turkish translations, interpreatations and in Burda journals. Hafez Sharaf has also based his translation on "mim sound just like Mohammed al-Busiri and pen his work in the year 810/1407-08. Sharaf introduced himself in the closure part and added the date which he finalized his work. Any kind of information regarding Hafez Sharaf such as the family, education level or even which part of the country that he lived is still unknown. Therefore, his euology occasionally accredited to other poets such as Abdurrahman Jami (d. 1492) and Hafez Shirazi (d. 1390). Although Sharaf's euology manifested itself in various Persian And Turkish translations and interpretations, it didn't get subjected to any independent study or translated to Turkish. In this study, a number of findings are presented about Mohammed Hafez Sharaf's Persian translation of Qasidat al-Burda and translated to Turkish from the Persian text.
Keywords
Mohammad al-Busiri, Qasîdat al-Burda, Mohammad Hafez Sharaf, Persian Burda.