Ebu’l- Fazl Musâ elİznikî’nin “Terceme-i Kısas-ı Enbiyâ” İsimli Eseri
(Ebu'l-Fazl Musa el-Izniki’s Work Titled Tercume-i Kısas-i Enbiyâ
)
|
Yazar
|
:
Şebnem Çambel Kalço
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2021
|
|
Sayı |
:
27
|
|
Sayfa |
:
315-326
|
Özet
Ahbâr-ı enbiyâ tabiriyle de anılan kısas-ı enbiyâ türü,
çeşitli kavimlerin ve peygamberlerin hayatını anlatan
eserlerdir. Zamanla müstakil bir tür olarak gelişen kısas-ı
enbiyâların ilk örneklerini Vehb b. Münebbih (ö. 732),
Muhammed b. Abdillah el-Kisâî (XI. asır) ve Muhammed b.
İbrâhîm es-Sa’lebî (ö. 1035) gibi müellifler vermiştir.
Rabguzî (XIV. asır) ve Ahmet Cevdet Paşa (ö. 1895) gibi
müelliflerin yazmış olduğu Türkçe kısas-ı enbiyâlarda da,
genellikle Sa’lebî ve Kisâî’nin eserlerinden faydalanılmıştır.
Edebiyatımızda kısas-ı enbiyâ türüne kaynaklık eden bu
eserler, pek çok kez Türkçeye tercüme edilmiştir. Günümüze
ulaşan ve mütercimi bilinen eserlerden biri de Ebu’l-Fazl
Musâ İbn Hacı Hüseyin İznikî’ye (ö. 1435) ait “Terceme-i
Kısas-ı Enbiyâ” isimli bir Sa’lebî tercümesidir. Bu zamana
kadar söz konusu tercümenin yalnızca birinci cildini
kapsayan, Yozgat ve Şazeli nüshaları bilinmekte idi.
Konuyla alakalı yapılan araştırmalar esnasında Diyanet
İşleri Başkanlığı Yazma Eserler Kütüphane’sinde, bu eserin
yeni bir nüshası daha tespit edilmiştir. Bulunan yeni
nüshanın, İznikî’ye ait olan diğer nüshalardan farklı olup
Terceme-i Kısas-ı Enbiyâ’nın iki cildini de kapsayan tam bir
tercüme olduğu belirlenmiştir. Makalede öncelikle, genel
hatlarıyla kısas-ı enbiyâlardan ve Ebu’l-Fazl Mûsâ elİznikî’nin
hayatından bahsedilerek eserleri hakkında
bilgilendirmeler yapılmıştır. Daha sonra ise bulunan yeni
nüshanın tanıtımı yapılarak Terceme-i Kısas-ı Enbiyâ’dan
örnekler verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kısas-ı Enbiyâ, Sa’lebî, İznikî, Tercüme, Arapça, Türkçe.
Abstract
The qisas-i anbiyas, which are also used as Ahbar-i
anbiya, are works that describe the lives of various tribes
and prophets. The first examples of qisas-ı anbiyas, which
developed as an independent genre over time, were found
in Vehb b. Münebbih, Muhammed b. Abdillah el-Kisâî and
Muhammed b. He gave authors such as Ibrahim es-Sa'lebî.
The works of Sa'lebî and Kisâî were generally used in
Turkish qisas-ı anbiyâs written by authors such as
Rabguzî and Ahmet Cevdet Pasha. These works, which are
the source of the qisas-ı anbiyas in our literature, have been
translated into Turkish many times. One of the works that
have survived and whose translator is known is a Sa'lebi
translation named "Terceme-i Kısas-ı Enbiyâ", which
belongs to Ebu'l-Fazl Musa İbn Haci Hüseyin İznikî. A
new copy of this work has been found in the Library of
Manuscripts of the Presidency of Religious Affairs. This
new copy found is a translation belonging to Ebu'l-Fazl
Musa el-İznikî and is different from the other copy
belonging to İznikî. In the old copy called the Yozgat copy,
there is only the first volume of Terceme-i Kısas-ı Enbiyâ.
However, it has been determined that the copy in the
Presidency of Religious Affairs Manuscripts Library is a
complete copy covering both volumes. In the study,
briefings were given about the new copy by mentioning the
qisas-ı anbiyas and the life of Ebu'l-Fazl Mûsâ el-İzniki in
general terms.
Keywords
Kısas-ı Anbiya, Sa’lebi, İzniki, Translation, Arabic, Turkish.