Fahreddîn-i Irâki Divanı’nda Tamlama Çeşitleri
(Types of Clauses in the Divan of Fahreddîn-i Irâki
)
|
Yazar
|
:
Veyis Değirmençay
Pelin Seval ÇAĞLAYAN
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
19
|
|
Sayfa |
:
19-36
|
Özet
Fahreddîn-i Irâki, 610-688 (1213-1289) yılları arasında
yaşamış, âlim ve sûfî şairlerdendir. Bilgin, kültürlü, saygın
bir ailede yetişmiş, dönemin tüm aklî ve naklî ilimlerini ders
verecek derecede öğrenmiştir. Uşşâknâme, Lema‘ât ve
Dîvân’dan oluşan manzum ve mensur eserleri vardır.
Eserlerini tasavvufun etkisi altında, âşıkane ve arifane bir
dille kaleme almış, tevhid sırlarını, hakiki aşkı ve mutlak
güzelliği anlatmıştır. Şiirlerinin güç ve anlaşılmaz tarafı az
olup kelimeler genellikle bilinen anlamlarıyla kullanılmıştır.
Senâî, Attâr, Mevlâna ve Sadî gibi şairlerin etkisi
altında kalmış, onların şiirlerinden tazminlerde bulunmuştur.
Hâfız ve Câmî gibi kendinden sonra gelen bazı
şairlere de örnek olmuştur.
Çalışma, Irâki’nin Nesrîn-i Muhteşem (Hezâî) tarafından
Mecmûa-i Âsâr-i Fahreddîn-i Irâki (Tahran 1372 hş.)
adıyla neşredilen Dîvân’ı esas alınarak hazırlanmış olan
Fahreddîn-i Irâki Divanı’nda Kelime ve Cümle Bilgisi
(Doktora Tezi) adlı çalışmadan faydalanılarak yapılmıştır.
Fahreddîn-i Irâki’nin hayatı hakkında kısa bir bilgi verildikten
sonra Farsça dilbilgisinde tamlamalar ve çeşitleri konusu adı geçen Dîvân’dan örnek beyitler getirilerek
incelenmiş, beyitlerin sonuna sayfa ve beyit numarası
verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Fahreddîn-i Irâki, Uşşâknâme, Lema‘ ât, Dîvân, tamlama ve çeşitleri.
Abstract
Fahreddîn-i Irâki is one of the mystic poets who lived
between the years of 610-688 (1213-1289). He has grown
in a sophisticated, cultured, respectable family and has
learned all the mental and other sciences of the time at the
level of teaching them. He has written works in prose and
verse such as Uşşâknâme, Lema‘ât and Dîvân. He has
written his works under the influence of mysticism through
amatory and sagacious language; narrated the secrets
of monotheism, true love and absolute beauty. Hard and
incomprehensible side of poetry are few and words are often
used in their usual sense. He was under the influence of
poets like Senâî, Attâr, Mevlana and Sadî, and found
indemnifications from their poems. Some poets who came
after him like Hafiz and Câmi have taken of him as a model.
This study is conducted by using the Vocabulary and
Sentence in the Divan of Fahreddîn-i Irâkî (PhD
Dissertation) which is based on the divan published with
the name of Mecmûa-i Âsâr-i Fahreddîn-i Irâki (Tahran
1372 hş.).The study includes an introductory section and two
chapters. In the introductory section, after the life of Fahreddîn-
i Irâki have been told shortly, clauses and its types
of Persian language have been analysed with examples of
Divân and at the end of couplets, page and couplet number
have been given.
Keywords
Fahreddîn-i Irâki, Uşşâknâme, Lema‘ ât, Dîvân, clauses and its types.