Tazarru’-nâme’nin Söz Düzeni -II-
(Word Order of Tazarru‘-nâme -II
)
Yazar
|
:
Volkan Karagözlü
|
|
Türü |
:
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
Sayı |
:
18
|
Sayfa |
:
119-136
|
Özet
Klasik Türk nesir edebiyatında ayrı bir yeri olan Tazarru’-
nâme Sinan Paşa’nın hayatının son döneminde
kaleme aldığı üç Türkçe eserinden ilkidir. Nesir edebiyatımız
söz konusu edilirken adından bahsedilmeden
geçilemeyecek olan çalışma, kaynakların estetik nesrin en
önemli ürünü olarak ifade ettiği bir eserdir. Tazarru’-nâme
ahlâkî, didaktik, aynı zamanda tarikat ve tasavvuf yolunun
hakikatlerini öğreten bir eser olmanın yanında bu konuların
anlatılış biçimi yönüyle de pek çok eserden farklı özelliklere
sahiptir. Çalışmanın ilk makalesinde eseri farklı kılan
özelliklerden birinin onun anlatım biçimi olduğu, eseri
oluşturan söz düzeninin ikili (simetrik) yapısı üzerinde
durulmuştu. Tazarru’-nâme’nin baştan sona simetrik
yapılarla yazıldığı ve yapıların çeşitleri ve nitelikleri ele
alınmıştı. Bir önceki çalışmada yapıların esere katkıları ve
onu değerli kılan yönlerine vurgu yapıldı1. Bu yazıda ise
Tazarru’-nâme’yi oluşturan yapıların eseri sanatsal yönden
güçlü kılan özellikleri tespit edilip bu yapıların nesir
cümlelerini şiirsel öğelerle nasıl donattığı açıklanmaya
çalışılacaktır. Estetik nesir ürünleri incelendiğinde şiir ile
nesir cümleleri arasındaki farkın gittikçe azaldığı gözlenmektedir.
Şiire ait birçok özellik, şiir araçları vasıtasıyla
nesir cümlelerine aktarılır. Tazarru’-nâme’de kullanılan
simetrik yapılar, şiirsel özelliklerin esere aktarılmasında bir
araç görevindedir. Eserin anlatımındaki estetik düzey bu
simetrik yapılarla eserde var olabilmişlerdir. Bu bakımdan
eseri oluşturan simetrik yapıların özelliklerinin tespit edilmesi
aynı zamanda şiirsel özelliklerin esere nasıl aktarıldığının
bulunmasına ve eserin sanat yönünün ortaya konmasına
da yardımcı olacaktır.
Anahtar Kelimeler
Sinan Paşa, Tazarru’-nâme, üslûp, simetri, simetrik.
Abstract
Tazarru’nâme is the first book of three Turkish works,
Sinan Pasha wrote up in the last period of his life, has a
distinct place in classical Turkish prose literature. While
we are talking about prose literature it is a work that can
not be passed without mentioning, expressed by sources as
the most important product of aesthetic prose. It is a moral,
didactic book at the same time teaches the truths of the
religious order and mystic way. It has a different style than
many works when these subjects is mentioning. In the first
article of the study, it was emphasized that one of the
different characteristics of the work is, its form of
expression, and the dual (symmetrical) structure of the
composition. Tazarru’-nâme was written from the
begining to the end with symmetrical construction, and the
types and qualities of the sutructure were discussed.
Contribution of symmetrical structures and sructure
aspects that make the book worthwhile were emphasized
with previous article. In this paper the symmetrical
structures of Tazarru’-nâme are determined by their
powerful artistic features, and it will be attempted to
explain how these structures furnish the prose with poetic
elements. When the product of aesthetic prose are
examined, it is observed that the differences between poetry
and prose is gradually decreasing. Many features of poetry
are transmitted to prose through poetry tools. The
symmetrical constructions used in Tazarru’-nâme are a
vehicle for transferring poetic features. The aesthetic level
of the expression of the book has existed in with these
symmetrical constructions. In this regard, to determine the
characteristics of symmetric structures of work also will
help to have transferred to trace how the poetic features. It
will also help to reveal the artistic direction of the work.
Keywords
Sinan Pasha, Tazarru‘-nâme, style, symmetry, symmetric.