‘Alî Şîr Nevâyî’nin Mazmun Anlayışı ve Türk Mazmunları
(The Opinion of ‘Alî Şîr Nevâyî (1441-1501) About Mazmun and Turkish Mazmuns
)
|
Yazar
|
:
Üzeyir ASLAN
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2011
|
|
Sayı |
:
7
|
|
Sayfa |
:
1-22
|
Özet
Mazmun, (< Ar. z-m-n) “içerik, muhteva, kapsam”
anlamına gelir. Bir edebî kavram olarak ise; bir şeyi, o
şeyin vasıflarını veya o şeyi çağrıştıracak kelime ve kavramları
zikrederek bir ibarenin içinde gizlemek; bir mana
veya mefhumu, özelliklerini çağrıştıracak kelime grupları
içinde gizleme sanatı; oyun, hüner, sanat; dolaylı anlatım,
telmih, teşbih, istiare ve mecaz gibi sanatlarla mukayyet
bir kavram; beyitler içindeki gizli olan sanatlı anlam;
Anahtar Kelimeler
Ali Şir Nevayî, mazmun, Çağatay edebiyatı, Ahmed Paşa.
Abstract
Mazmun comes from Arabic (< z-m-n) means content,
contents, extension; but in classical Turkish poetry this
term is defined different ways by researchers, for instance;
to hide a something with saying characters of it or using
another words and concepts of it, a poet’s ability which is
about burying of poetic meaning in poetry, metaphor,
figure, expression with literary, imaginations, ideas,
beliefs, allusion which is a way using by the poet for
expressing his thoughts, ariginal speech, an image not
used before, skill, proficiency, competence, masterstroke
and mastery about saying in poem, a secret meaning in a
word or couplet or line in Turkish poetry. ^Alí Şír Nevayí
(1441-1501) uses this word “mazmun” in his book named
Mugakamat al-lugatayn which in compares Turkish
language with Persian and arranges in order a hundred
Turkish words and says that there are not words or like
this words have same meaning or suchlike meaning in
Persian language. Some of them are sıpkar-, tamşı-,
yıglamsın-, bohsa-, iñre-, siñre-, sıkta-, ökür-, inçkir-, hay
hay yıgla-, telmür-, kımsan-, kızgan-, bezen-, çökür, ah ile
ısıg dem, kabag and meñ. All of these words are about
drinking, love, lover, darling. According to Nevayi
“mazmun” means concept special to poetry.
Keywords
Ali Shir Nevayi, mazmun, Caghatay poetry, Ahmed Pasha.