Yahya Nazîm Çelebi’nin Hayatına Dair Yeni Bilgiler
(New Information on the Life of Yahya Nazîm Çelebi
)
|
Yazar
|
:
Engin Çetin
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2023
|
|
Sayı |
:
31
|
|
Sayfa |
:
153-164
|
Özet
Klasik Türk edebiyatının en önemli naat şairlerinden ve Türk musikisinin büyük bestekârlarından Yahya Nazîm Çelebi’nin (ö. Cemâziyelâhir 1139/Ocak 1727) hayatına dair bilinenler, temelde şairin Dîvân-ı Belâgat-Unvân-ı Nazîm adlı eseri ile devrin şuara tezkireleri ve çeşitli biyografi derlemelerine dayanmaktadır. Bu temel kaynaklara dayalı olarak yıllar önce inşa edilmiş olan biyografisine uzun süredir herhangi bir katkı yapılmamıştır. Bu makalede ilk defa arşiv vesikalarından hareketle Nazîm’in kariyeri, maaş işlemleri, akraba ve yakınları ile ikamet ettiği ev hakkında yeni tespit edilen bilgiler ele alınmıştır. Mevcut biyografilerdeki bir kısım boşlukları dolduran, kimi bilgileri teyit ve bazı yanlışlıkları tashih eden bu verilerin şairin yaşamı gibi sanatı için de son derece mühim olduğu Dîvân’ında yer alan mazmun ve teşbihlerle görevleri arasındaki münasebetten de anlaşılmaktadır. Osmanlı eliti olarak tarif edilen kimselerin esasen büyük oranda bürokrat olmaları hasebiyle benzer isimlerin biyografisi için başvurulması gereken kaynakların başında Osmanlı arşiv belgelerinin geldiği Nazîm örneği üzerinden gösterilmeye çalışılmıştır. Haliyle bu incelemenin Yahya Nazîm Çelebi’nin biyografisine katkı sunmanın yanında edebiyat tarihi araştırmaları için arşiv vesikalarının önemini hatırlatmak gibi dolaylı bir amacı da bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Yahya Nazîm, edebiyat tarihi, biyografi, Osmanlı bürokrasisi .
Abstract
What is known about the life of Yahya Nazîm Çelebi (d. Jamâziyelâhir 1139/January 1727), one of the most important naat poets of classical Turkish literature and one of the great composers of Turkish music, is mainly based on the poet's work Dîvân-ı Belâgat-Unvân-ı Nazîm, the poet's contemporary poetical treatises and various biographical compilations. For a long time, no contribution has been made to his biography, which was constructed many years ago based on these basic sources. In this article, for the first time, newly discovered information about Nazim's career, salary transactions, relatives and relatives, and the house he lived in are discussed based on archival documents. The fact that these data, which fill some gaps in existing biographies, confirm some information and correct some inaccuracies, are extremely important for the poet's art as well as his life is evident from the relationship between the metaphors and similes in his Divan and his duties. It has been tried to be shown through the example of Nazîm that Ottoman archival documents are the primary sources to be consulted for the biography of similar names, since the people described as the Ottoman elite were essentially bureaucrats. Hence, in addition to contributing to the biography of Yahya Nazîm Çelebi, this study also has an indirect purpose of reminding the importance of archival documents for literary history research.
Keywords
Yahya Nazîm, literary history, biography, Ottoman bureaucracy .