Recaizade Ekrem’in Gazelleri
(Recaizade Ekrem’s Ghazals
)
|
Yazar
|
:
Gizem Akyol
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
15
|
|
Sayı |
:
30
|
|
Sayfa |
:
16-30
|
Özet
Bu makalede Recaizade Ekrem’in gazellerinin özellikleri üzerinde durulmaktadır. Recaizade Ekrem’in gazellerinin önemli kısmı kl?sik bir yaklaşımla yazılmıştır. Ekrem kl?sik gazel geleneğinin, hakimiyetini ciddi şekilde kaybettiği XIX. asır Osmanlı edebiyatında gazele adeta hayatiyet kazandırmıştır. Bilindiği gibi gazel kl?sik bir nazım şekli olmanın ötesinde, bir zihniyetin nesilden nesle taşıyıcısıdır. Recaizade’nin gazeli canlandırmasını kaybedilene yönelik kaygı dolu bir bakış olarak yorumlamak mümkündür. Bunun yanı sıra aynı bakış; gazeli ve onunla bütünleşen kültürel mirası kaybolmaktan alıkoyan kurtarıcı bir bakıştır. Ekrem, içinden çıktığı edeb? kültüre vefa borcunu adeta bu şekilde ödemiştir. Recaizade Ekrem’in Batılı şairlerin düşünce ufkuyla buluştuğu en yenilikçi şiirleri içeren kitaplarına “tagazzülden geçemem” diyerek gazel ilave etmesini, başka bir deyişle yeniyi inşa sürecinde kl?sik şiir birikimini kendine daima hatırlatan yaklaşımı ondaki edeb? kavrayışın genel karakteri olan farklılıklara alan açma, çok yönlülük gibi özelliklerde de aramalıdır. Eskiyi devam ettirmek onun sanatı içinde yeniye karşı psikolojik bir direnç oluşturmadığı gibi, kl?sik şiirlerinin azımsanamayacak kadar çok oluşu dönemin edeb? konjonktüründe de olumsuz eleştirilere maruz kalmamıştır. Yeniliği, şiirdeki etkisi seyreltilmiş bir geleneğin varlığı ile açıklayan Tanzimat kuşağının diğer mensupları gibi Recaizade de kl?sik nazım şekilleri üzerinde kişisel tasarruflar ortaya koymuştur. Bu nazım şekillerinin başında da gazel gelmektedir. Ekrem’in gazelleri, yeni Türk şiirinin kurucusu olarak Recaizade’nin edeb? yenileşme konusundaki metodolojisini yansıtmakla kalmaz, döneminin psikolojik ve sosyolojik yönelimi hakkında da ipuçları barındırır.
Anahtar Kelimeler
Nazım şekli, gazel, Recaizade Ekrem, kl?sik şiir.
Abstract
This article focuses on the characteristics of Recaizade Ekrem’s ghazals. Most of Recaizade Ekrem’s ghazals were written with a classical approach. Ekrem brought the ghazal to life in the 19th century Ottoman literature, where the classical ghazal tradition lost its dominance seriously. As it is known, the ghazal is beyond being a classical verse, it is the carrier of a mentality from generation to generation. It is possible to interpret Recaizade's revival of the ghazal as an anxious view of the lost. This is how Ekrem paid his duty of loyalty to the literary culture from which he came. Recaizade Ekrem's addition of ghazals to his books, which include the most innovative poems in which Western poets meet the horizon of thought, by saying "I can't give up on tagazzül", in other words, his approach that always reminds himself of classical poetry accumulation in the process of building the new, should look for features such as opening up space for differences and versatility which are the general character of his literary understanding. Continuing the old did not create a psychological resistance to the new in his art, and the considerable number of his classical poems was not exposed to negative criticism in the literary conjuncture of the period. Recaizade, like other members of the Tanzimat era generation, who explained the innovation with the existence of a tradition whose influence in poetry was diluted, also made changes on classical verse forms. Ghazal is the leading among among these verse forms. Ekrem's ghazals not only reflect Recaizade's methodology on literary innovation, as the founder of new Turkish poetry, but also contain clues about the psychological and sociological orientation of his period.
Keywords
Poem form, ghazal, Recaizade Ekrem, classical poetry.