Kerbelâ Mersiyelerinde Kadın Karakterler: Âsî Dîvânı Örneği
(Female Characters in the Elegy of Karbala : Example of Âsî's Dîvân
)
|
Yazar
|
:
AYNUR KURT
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
28
|
|
Sayfa |
:
431-452
|
Özet
Türk edebiyatında Kerbelâ Olayı'nı konu edinen
edebî eserlerde genellikle Hz. Hüseyin ve beraberinde şehit
düşenler anlatılmıştır. Bu elim olaya giden süreçte, olay
esnasında ve sonrasında yaşananların hazin izlerini üstlenmek
zorunda kalan diğer önemli karakterler ise Kerbelâ kadınları
olmuştur. Araştırmalarımız neticesinde Kerbelâ ve kadın
konulu çalışmaların oldukça az olduğu görülmüştür. Kerbelâ
Olayı’nın anlatıldığı eserlerin özgün bir örneği, Meşhedî Hasan
Aga Âsî ( Ö. 1979) tarafından Tebriz’de tertip edilen ve
tamamen Kerbelâ mersiyelerinden müteşekkil olan Âsî
Dîvânı'dır.
Âsî Dîvânı, Kerbelâ Olayı'nda orada olduğu bilinen kadınlar
konusunda da oldukça zengin bir muhtevâya sahiptir.
Dîvân'da, Hz. Hüseyin'in ve Kerbelâ’da şehit edilenlerin
mersiyelerinin yanı sıra Hz. Fâtıma, Ümmü Seleme ve Kerbelâ
Olayı'nda yer aldıkları bilinen ehl-i beyt kadınlarından Hz.
Zeynep, Gülsüm, Fâtıma Ümmü'l-Benîn, Sekîne, Rubâb, Leylâ
gibi karakterlere de yer verilmiştir. Bu mersiyelerde kadın
karakterler genellikle ağlayan, feryâd eden ağıt yakan, saldırılar
karşısında metanetle birbirlerine destek olan ve ölenlerin
arkasından Kur’ân-ı Kerîm okuyan kişiler olarak tasvir
edilmiştir. Âsî Dîvânı, Kerbelâ kadınlarının yaşadıklarını
oldukça dramatik bir üslupla ortaya koymaktadır. Dîvândaki
mersiyeler bazen şehit edilenlerin kendi ağızlarından bazen de
Kerbelâ kadınları tarafından söylenmiştir. Hüseyin’in
arkasından mersiye okuyanlara şefaatçi olacağına dair düşünce
burada Hz. Fâtıma için de kullanılmıştır. Âsî Dîvânı'nın
Kerbelâ Olayı'ndaki kadınların yerini, yaşadıklarını ve önemini ortaya koyması bakımından örnek bir eser olduğu
kanaatindeyiz. Bu çalışmanın bizden sonraki Kerbelâ ve kadın
konulu çalışmalara katkı sağlayacağını ümit etmekteyiz.
Anahtar Kelimeler
Türk İslam Edebiyatı, Mersiye, Dîvân, Kerbelâ, Kadın.
Abstract
In the literary works describing the Karbala Incident in
Turkish Literature, Husayn and those who were him are
explained. Other characters bearing the sad traces of what
happened during and after this sad event were the women
in Karbala. It has been observed that there are very few
studies on Karbala and women. The Divan of Asi
composed entirely of Karbala elegies and written by
Meşhedi Hasan AgaAsi in Tabriz, is an original example
of the works in which the Karbala is told. In the work
together with the elegies of Huseyin and those who were
martyred with him, Hz. Fatıma, Ummu Salama and the
woman of the Ahl- al-Beyt in the Karbala Incident.
Characters such as Zeynep, Gulsum Fatıma Ummu'l-
Benin, Sekine, Rubab and Leyla are also included. In these
elegies, female characters are generally depicted as criying,
wailing, lamenting, supporting each other in the face of
attacks and reciting the Qur'an after the dead. Asi's Divan
reveals the experiences of the women of Karbala in a very
dramatic style. The elegies in the divan were sometimes
sung by the martyrs themselves and sometimes by the
women of Karbala. The belief that Husayn will be an
intercessor, expressed from the Shia point of view, is also
stated here for Fatıma. The Divan of Asi is an exemplary
work in terms of revealing the place, experiences and
importance of women in the Karbala Incident. We hope
that our article on this original work will set an example
for studies on Karbala and women.
Keywords
Turkish Islamic Literature, Elegy, Divan, Karbala, Woman.