Telif-Tercüme Meselesi: Abdullah Seyyidî’nin Şifâ-i Kulub’u Mehmet Birgivî Efendi’nin Tarîkat-i Muhammediyyesi’nin Bir Tercümesi Midir?
(The Issue of Copyrıght And Translatıon: is Abdullah Seyyid's Şifâ-i Kulub A Translation of Mehmet Birgivi Efendi's Tarikat-i Muhammediyye?
)
|
Yazar
|
:
Nagehan UÇAN EKE
Ermiş DANDAN
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
28
|
|
Sayfa |
:
123-153
|
Özet
Klasik Türk edebiyatı tercüme geleneği, bugünkü
anlayışı aşarak sahadaki araştırmacıları zorlayan, bir eserin
orijinal mi yoksa tercümeden mi meydana geldiğini müşkül
hale getiren bir meseledir. Telif-tercüme çizgisinde Osmanlı
müellifinin, kaynak metinden veya birçok kaynaktan
ulaştığı bilgileri, kendi kültürel seviyesinde işleyerek
tercüme etmesinin yanında bütünüyle olmamakla birlikte
kendisinin de katkılarıyla telif eser üretebileceği aşikârdır.
Abdullah Seyyidî, XVII. yüzyılda yaşamış, dinî
konularla halkı bilinçlendirmiş ve döneminde ortaya çıkan
bidatlere karşı tenkitlerde bulunmuştur. Kaleme aldığı Şifa-i Kulûb adlı akaitnamesinde de temel dinî inanç ve bilgileri
aktardığı metnin arka planı dikkatli tetkik edildiği vakit
bozuk fikirlerin dine sirayet ettiğini ve ortaya çıkan
bidatlere karşı dini müdafaa etmek amacıyla yazılan bir eser
olduğunu görmekteyiz. Eserinde yer yer Kadızadeliler’in
düşüncelerini yansıtarak akıl hocası olarak gördüğü
Birgivî’den iktibaslar gerçekleştirmiş, dinî görüş ve
fikirlerinin temelini bu şahıs etrafında inşa etmiştir.
Bu çalışmada, Seyyidî’nin hayatına dair birincil ve
ikincil kaynaklar mukayese edilerek hakiki şahsiyeti ortaya
konulacaktır. Ayrıca telif-tercüme eserin üretimi etrafında
XVII. yüzyılda yazılan Şifâ-i Kulûb adlı eserin, Mehmet
Birgivî Efendi’nin XVI. yüzyılda Arapça kaleme aldığı
Tarikat-i Muhammediyye adlı eserinin tercümesi olup
olmadığı tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
tercüme, telif, Seyyidî, Şifâ-i Kulûb, Birgivî, Tarikat-i Muhammediyye.
Abstract
The translation tradition of classical Turkish literature
is an issue that challenges the researchers in the field by
exceeding today's understanding and makes it difficult
whether a work is original or a translation. In the line of
copyright-translation, it is obvious that the Ottoman
author could not only translate the information obtained
from the source text or many sources by processing at his
own cultural level, but also could produce copyrighted
works with his own contributions.
Abdullah Sayyidi lived in the 17th century, raised
awareness of the people with religious issues and criticized the innovations that emerged in his time. When the
background of the text, in which he conveys basic religious
beliefs and information, is carefully examined, we see that
it is a work that was written to defend religion against the
emerging innovations. Incorporating the thought of the
Kadızadeliler from time to time in his work, he quoted
Birgivî, whom he saw as his mentor, and built the basis of
his religious views and ideas around this person.
This work is primary and secondary sources about
Sayyidi's life will be compared and his real personality will
be revealed. In addition, around the production of the
copyright-translated work in the XVII century. The work
called Şifa-i Kulûb, which was written in the XVI century.
It will be discussed whether it is a translation of Mehmet
Birgivî Efendi's Tarikat-i Muhammediyye, which was
written in Arabic in the 16th century.
Keywords
translation, copyright, Sayyidi, Şifa-i Kulûb, Birgivî, Tarikat-i Muhammediyye.