Şeyhülislâm Kemâl Paşazâde (İbni Kemâl) Dîvânı’nda Atasözleri, Deyimler ve Halk Söyleyişleri
(Proverbs, Idioms and Folk Sayings in the Divan of Sheikh al-islam Kemal Pashazade (Ibni Kemal)
)
|
Yazar
|
:
Zahide EFE
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
25
|
|
Sayfa |
:
277-309
|
Özet
İçinde bulundukları topluma ait birçok unsuru şiirlerine
malzeme yapan klasik Türk edebiyatı şairleri atasözü ve
deyimlerden de geniş ölçüde istifade etmişler; hatta şiirde
atasözü ve deyim kullanmayı divan şiiri geleneğinin bir
parçası hâline getirmeyi başarmışlardır. Hemen hemen her
şairin kişisel zevk ve üslupları doğrultusunda az veya çok
kullanmış olduğu atasözü ve deyimlere yazmış olduğu
şiirlerde yer veren şairlerden biri de Şeyhülislâm Kemâl
Paşazâde’dir.
Kaynaklarda bütün insanların müftüsü, insanların ve
cinlerin müftüsü, Anadolu ve Rumeli’nin İbn-i Sina’sı gibi
lakaplarla anılan ve sekiz yıl şeyhülislâmlık makamında
bulunan Kemâl Paşazâde, Osmanlı devletinin yetiştirdiği
en önemli âlimlerden biridir. Tefsir, hadis, fıkıh, tasavvuf,
felsefe, tarih, dil ve tıp gibi pek çok alanda Türkçe, Arapça
ve Farsça iki yüzün üzerinde eser veren Kemâl Paşazâde’nin
klasik Türk edebiyatı alanında verdiği en önemli eserlerden
biri Dîvân’ıdır.
Şiirlerinde aşkı ve hikemî konuları ön planda tutan
Kemâl Paşazâde’nin sade bir üslupla kaleme aldığı Dîvân’ı;
atasözü, deyim ve halk söyleyişlerinin kullanımı açısından
oldukça dikkat çekicidir. Kemâl Paşazâde Dîvânı’nda 30
civarında atasözü ile 300 kadar deyim kullanmıştır. Bu
çalışmada tespit edilen atasözü, deyim ve halk söyleyişleri
ile bunların ne kadar sıklıkla kullanıldıkları ortaya
konulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Şeyhülislâm Kemâl Paşazâde, Dîvân, Atasözü, Deyim, Halk Söyleyişi.
Abstract
Classical Turkish literature poets, who used many facts
belonging to the society they were in, as the subjects of their
poems, also made extensive use of proverbs and idioms, and
they even succeed in using proverbs and idioms in poetry
to make it a part of the divan poetry tradition. Sheikh alislam
Kemal Pashazade is one of the poets who included
proverbs and idioms that almost every poet has used more
or less in line with their tastes and styles.
Kemal Pashazade, who was referred to as the mufti of all
people, the mufti of people and jinn, Ibn-i Sina of Anatolia
and Rumelia and held the position of Sheikh al-islam for
eight years, is one of the most important scholars educated
by the Ottoman state. One of the most important works of
Kemal Pashazade in the field of classical Turkish literature
which he has written over two hundred works in Turkish,
Arabic, and Persian in many fields such as tafsir, hadith,
fiqh, Sufism, philosophy, history, language, and medicine
is his Divan.
All the poems of Kemal Pashazade, which are written in
a simple style by him, and which he prioritizes love and
stories in his poems are quite remarkable in terms of the use
of proverbs, idioms and folk expressions. Kemal Pashazade
used around 30 proverbs and 300 idioms in his poems. In
this study, his determined proverbs, idioms, and folk
expressions, and how often they are used have been
presented.
Keywords
Sheikh al-islam Kemal Pashazade, Divan, Proverbs, Idioms, Folk Sayings.