Tazarru‘-nâme’nin Söz Düzeni -I-
(Word Order of Tazarru‘-nâme -I-
)
|
Yazar
|
:
Volkan Karagözlü
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
|
Sayı |
:
16
|
|
Sayfa |
:
177-194
|
Özet
Fâtih devrinin önemli bilim ve siyaset adamlarından Sinan
Paşa’nın Arapça ders kitabı olarak yazdığı eserlerinin
dışında, klasik Türk edebiyatı mensur eserleri içerisinde değerlendirilen
üç Türkçe kitabı vardır. Hayatının son dönemlerinde
kaleme aldığı bu eserleri içerisinde Sinan Paşa’ya
has üslubu ile tanınan Tazarru‘-nâme dikkati çekmektedir.
Klasik Türk nesri ile ilgili kaynaklarda estetik nesrin en
önemli eseri olarak bahsedilen Tazarru‘-nâme’nin üslup
özelliğini ortaya koymayı amaçlayan bu çalışmada, Sinan
Paşa’nın üslubu Tazarru‘-nâme’nin söz düzeni üzerinden
anlatılacaktır.
Yapılan incelemeler sırasında Tazarru‘-nâme’nin söz
düzeninin ikili yapılar biçiminde oluşturulduğu tespit edilmiştir.
Çalışmada simetrik yapı olarak ifade edilen ve eserin
estetik yönünü ortaya koyduğu düşünülen bu yapılar,
Sinan Paşa’nın diğer iki Türkçe eserinde (Ma‘arif-nâme ve
Tezkiretü’l-Evliyâ) de görülmektedir. Tazarru‘-nâme baştan
sona simetrik yapılarla oluşturulmuştur. Eserin söz
düzenindeki bu kullanımlar nesir cümlelerini şiirsel unsurlarla
donatmış, cümlelerin sanatsal ifade yollarıyla verilmesini
sağlamıştır.
Üç bölüm halinde düşünülen çalışmada Sinan Paşa’nın
üslup özellikleri sadece tasvirî olarak belirlenmeyecektir.
Üslup ortaya konurken, bu üslubu değerli kılan yönler de
ele alınacaktır. Tazarru‘-nâme’nin söyleyiş özelliklerini
belirlemeyi hedefleyen ilk çalışmada söz düzeninin çeşitleri,
nitelikleri ve edebî esere katkıları incelenmeye çalışılacaktır.
İkinci çalışmada ise eseri oluşturan simetrik yapıların oluşturduğu
simetrik ölçütler, bu ölçütlerin sanatsal düzeyde
kullanılmaları, bu kullanımların cümleden daha büyük
yapılarda eser boyunca nasıl işlendiği araştırılacaktır.
Çalışmanın son bölümünde ise Tazarru‘-nâme’nin cümle
yapısındaki estetik kullanımlar ve çeşitleri ele alınacaktır.
Son çalışmada ayrıca eserdeki simetri ses, söz ve anlam
açısından değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Sinan Paşa, Tazarru‘-nâme, üslup, seci, simetri, simetrik yapı.
Abstract
The most important scientist and politician in Fâtih’s
reign Sinan Pasha, has three Turkish book, that was
utilized in Turkish classical prose literature, beside the
Arabic textbook. That works which was written in his declining
years, one of them called Tazarru‘-nâme was wellknown
with Sinan Pasha’s unique style. It is mentioned
as the most important aesthetic prose, in classical Turkish
prose literature. This paper’s aim is determine the style of
Tazarru‘-nâme. The style of the book will be described by
word order of the book.
During research, it is fixed that, word order of Tazarru-
’nâme has binary structure. Sinan Pasha used this
structure in the other Turkish books (Ma’rif-nâme and
Tezkiretü’l-Evliyâ). In this paper this structure is called
symmetric structure and considered as revealing the
aesthetic aspects of the work. Tazarru’nâme was created
by symmetric structure. Usage of the structure in the book
equipped sentence of prose with poetic features, provided
that the sentences given by way of artistic expression.
This paper is being considered in three chapters and
stylistic features of Sinan Pasha will not be fixed in
descriptive method. This style will be handled when
determining the style of aspects that makes it wortwhile.
In the first study aimed at determining the utterance
features of Tazarru’nâme. We will analyze the varieties of
word order, quality and contributions to literary work. In
the second study symmetrical criterion, using the artistic
level of these criterion and throughout work how it is used
in the larger structure of sentences will be investigated. In
paper designed as the last chapter, aesthetic use and types
of sentence structures will be discussed. Also symmetry in
Tazarru’nâme will be assessed in terms of sound, utterance
and meaning.
Keywords
Sinan Pasha, Tazarru‘-nâme, style, sadhj, symmetry, symmetric structure.