Sûdî-i Bosnevî’ye Reddiyeler
(Refutations to Sûdî-i Bosnevî
)
|
Yazar
|
:
TANER GÖK
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
21
|
|
Sayfa |
:
235-264
|
Özet
16. asırda yaşayan Sûdî-i Bosnevî, Bostan, Gülistan ve Divan-
ı Hafız’a yazdığı şerhlerle Türk şerh edebiyatı alanında
büyük bir şöhret ve saygı kazanmıştır. Sûdî, ele aldığı metinleri
mana ve dil bilgisi açısından detaylı bir şekilde açıklamış ayrıca
aynı eseri kendinden önce şerh eden şarihlerin çalışmalarını
inceleyip bunlarda gördüğü hata ve eksikliklere binlerce reddiye
yazmıştır. Böylelikle bu eserler, şerhin sınırlarını aşıp reddiye
geleneği açısından da önemli birer kayn,ak haline gelmişlerdir.
Sûdî, şerh konusunda önemli bir müdekkik olmasına rağmen
Gülistan şerhindeki açıklama ve yorumları nedeniyle sonraki
şarihler tarafından birtakım eleştirilere maruz kalmıştır. Gülistan’ın
tamamını şerh eden Kefevî Hüseyin Efendi ile aynı eserin
yalnızca dibacesine şerh yazan Safvet, eserlerinde Sûdî’nin
hatalı olduğunu düşündükleri yerleri tespit ederek bunları
reddetmişlerdir. Dil bilgisi konularının ağırlıkta olduğu bu
reddiyelerde şarihler arası rekabeti, gelenekteki tenkit anlayışını
ve Osmanlı bilginlerinin çalışma disiplinini yansıtan birçok
bilgiye ulaşmak mümkündür. Bu makalede, Kefevî Hüseyin
Efendi ve Safvet’in söz konusu eserleri hakkında bilgi verildikten
sonra bu eserlerdeki reddiyeler, konularına göre sınıflandırılıp
örneklerle açıklanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Şerh, Sûdî-i Bosnevî, Reddiye
Abstract
Sûdî Bosnevî, who lived in the 16th century, has gained
a great reputation and respect in the field of Turkish
Literature with the commentaries written to Bostan,
Gülistan and Divan-ı Hafiz. Sûdî explained the works in
terms of meaning and grammar in detail, and also
examined the same works which were commented by the
commentators before he did and wrote thousands of
refutations to the errors and deficiencies he saw. Therefore,
these works have become important sources in terms of
tradition of refutation by going beyond the comment’s
borders. Although Sûdî was an important searcher on
comment, he was under some criticism by following
commentators due to his explanations and commentaries
on Gulistan. Safvet who wrote comment only on preamble
of same work with Kefevî Hüseyin Efendi, who completely
commented Gülistan both rejected Sûdî ‘s works by
identifying the points which they thought they were
wrong. In these refutations where grammar subjects are
dominant, it is possible to reach many information
reflecting the competition between the commentators, the
perception of criticism in the tradition and the discipline of
Ottoman scholars. In this article, after giving information
about the mentioned works of Kefevî Hüseyin Efendi and
Safvet, the refutations in these works are classified
according to their subjects and explained with examples.
Keywords
Comment, Sûdî-i Bosnevî, Refutation