Divan Şiirinde “Bezm-i Fenâ” Üzerine Bir İnceleme
(An Analysis on Bezm-i Fenâ in Divan Poetry
)
|
Yazar
|
:
Songül Aydın Yağcıoğlu
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
21
|
|
Sayfa |
:
17-48
|
Özet
Estetik ve nazarî esasları İslami kültürün etkisiyle oluşan
divan şiiri; XIV. yy itibaren belli bir seviyeye ulaşmış, XV.
yy’da kuruluş sürecini tamamlamış ve yüksek bir ifade seviyesine
ulaşarak XIX. yy’a kadar devam etmiştir. Divan
şiirinin muhteva unsurları olan mazmun, mecaz ve terkipler
zaman içerisinde divan edebiyatı şairleri tarafından mevcut
imkânlar çerçevesinde işlenerek kendine mahsus anlam
alanı oluşturmuştur.
En güzel olanı en güzel şekilde söyleme amacı güden
divan şairi, sınırlı olan mazmunlar içinde realiteden ayrılmayarak
yeni benzetmeler, yeni mecaz ve istiareler bulma
yoluna gitmiştir. Şair, özellikle tenasüb, leff ü neşr, tezat,
mecaz gibi edebî sanatlardan yararlanarak kelimeler arasındaki
ilişkiden, çağrışımlardan şairliği nispetinde istifade
etmiştir.
Şiirde mananın, kendisi üzerine inşa edildiği zemin
olması dikkatiyle mazmunların divan şiiri içerindeki seyrinin
ortaya çıkarılması, anlam dairesinin tespit edilmesi şiire
katkısı bakımında önemlidir.
Bu çalışmada öncelikle gerekçeleri belirtilerek mazmun
olarak adlandırılan “bezm-i fenâ”nın; mazmun olarak
kullanımının tarihi seyri, anlam alanları, anlam-bağlam
ilişkisi ve bu ilişkinin hangi kelimelerle sağlandığı üzerinde
çeşitli tespitler yapılmıştır. Elde edilen neticeler ile divan
şiirinin anlaşılmasına katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
divan poetry, mazmun, bezm, fenâ, meaning
Abstract
Aesthetic and theoretical principles of divan poetry
formed by the influence of Islamic culture; XIV. century to
a certain level, XV. It has completed its founding period
and reached a high level of expression until the XIX century.
The mazmun, metaphors and compositions, which
are the content elements of Divan poetry, have been created
by the poets of Divan literature in the framework of the
existing possibilities and formed a unique meaning field.
Again, the poet who is the so-called divan poet who is
trying to tell the most beautiful thing in the most beautiful
way has gone to find new analogies, mazmuns by not
leaving real in the limited existence of words. The poet has
benefited from the literary arts such as tenasüb, leffüşr,
contrast, metaphor in the relation between the words, from
associations to poetry.
In poetry, with the attention to the fact that the meaning
is the ground on which it is built, it is important to reveal
the gaze of the magazines inside the divan poem, to identify
the meaning circle, and to care for poetry contribution.
In this study, which is prepared with the stated
attention, "bezm-i fenâ", which is called as mazmun, the
history of the use as mazmun, the meaning of the meaning,
the meaning-context relation, and the meaning of this
relationship. It is aimed to contribute to the understanding
of divan poetry with the results obtained.
Keywords
divan şiiri, mazmun, bezm, fenâ, anlam