Aşkî’nin Heft Peyker Mesnevisinde Bulunan Deyimler Üzerine
(About The Idioms In Askî’s Heft Peyker Masnavi
)
|
Yazar
|
:
Aslı Aytaç
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
20
|
|
Sayfa |
:
101-118
|
Özet
XV. yüzyıl şairlerinden Aşkî’nin Heft Peyker mesnevisi
Nizâmî-i Gencevî’nin aynı adlı eserinin ufak farklarla bir
tercümesidir. Yazım yılı 861/1456-57’dir. Tek yazma nüshası
İngiltere British Library’de bulunmaktadır. Eser,
Anadolu sahasında Nizâmî’nin Heft Peyker’inden yapılan
bugün eldeki ilk tercüme olması bakımından ayrı bir öneme
sahiptir. Bu yönüyle Aşkî’den sonra meydana getirilen Heft
Peyker mesnevilerine örnek teşkil etmektedir. 5043 beyit ihtiva
eden metin aruzun “fâ^ilâtün fâ^ilâtün fâ^ilün” kalıbıyla
yazılmıştır. Deyimler, günlük konuşma dilinin imkânlarıyla,
kelimelerin gerçek anlamlarından az çok sıyrılarak
meydana getirdiği kalıplaşmış ifadeler olarak tanımlanabilmektedir.
Bu çalışmada, Aşkî’nin eserinde yer alan deyimler
tespit edilerek Nizâmî’nin Heft Peyker’indeki deyimlerle bir
karşılaştırma yapılmıştır. Buna göre, deyimlerin orijinal
metinde bulunup bulunmadığı ve çeviri olanların da tercümesinin
ne şekilde yapıldığına iki metinden örneklerle işaret
edilmiştir. Ek olarak, Aşkî’nin tamamen Türkçe kelimelerden
oluşan deyimleri sıralanmış ve Aşkî’nin eserinde bulunup
Nizâmî’nin bulunmayan deyimlere de işaret edilmiştir.
Bu çalışmayla, şairin tercüme yaparken orijinal metne ne
kadar sadık kaldığı, nerelerde değişikliğe ve eklemelere gittiği
ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Aşkî, Heft Peyker, deyim, mesnevi, tercüme.
Abstract
Askî's Heft Peyker mesnevi from fifteenth century is a
translation with slight differences of the Nizâmî-i
Gencevî’s Heft Peyker. The year of writing is 861 / 1456-
57. The single manuscript is in the British Library in
London. The work has a separate prescription in that it is
the first translation available today from Nizâmî's work in
Anatolia. With this aspect, this study is an example for the
other poets who writes Heft Peyker after Aşkî. The text
containing 5043 couplets is written in the measure of
“fâ^ilâtün fâ^ilâtün fâ^ilün”. Idioms can be defined as the
stereotyped expressions that ocur with the possibilities of
daily speech. In this study, the expressions in Askî's work
were identified and compared with the expressions in
Nizâmi's work. Accordingly, examples have been pointed
out from two works as to whether or not the idioms are in
Nizâmî’s work and which translation methods used for
them. In addition, idioms composed of Turkish words in
Askî are listed and idioms are found in Askî and are not
included in Nizâmi's work have been identified. With this
work, it was revealed that how faithful the poet and where
he went to change when he translate from the original text.
Keywords
Aski, Haft Paikar, Heft Peyker, masnavi, idiom, expression, translation.