Âyînezâde Muhammed Şemseddîn-i Sirozî’nin “Şerh-i Manzûme-i Rüsûhî” Adlı Eseri
(Âyînezâde Muhammed Şemseddîn-i Sirozî’s Work Named “Şerh-i Manzûme-i Rüsûhî"
)
|
Yazar
|
:
ERDOĞAN TAŞTAN
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
19
|
|
Sayfa |
:
313-344
|
Özet
17. yüzyıl müelliflerinden biri olan Âyînezâde Muhammed
Şemseddin-i Sirozî (ö.1688-89) hakkında biyografik
kaynaklarda yer alan bilgiler oldukça sınırlıdır. Osmanlı
ulemâsından Halvetî tarikatına mensup bir zât olan müellifin
çoğu şerh ve hâşiye türünde yazılmış beş mensur eseri
vardır. Bu eserlerden biri Şerh-i Manzûme-i Rüsûhî’dir.
Âyînezâde bu eserde Sofyalı Süleymân Rüsûhî (ö.?)’nin 13
beyitten meydana gelen “-a nedir” redifli şiirini şerh etmiştir.
Bazı tasavvufî sualleri ihtiva eden şiir için yazılan bu
şerh, oldukça mufassal bir şerh görünümündedir. Eserin
çeşitli kütüphanelerde kayıtlı beş nüshası tespit edilmiştir.
Müellif beyitleri şerh ederken çeşitli tasavvufî, kelâmî, fıkhî
konuların yanında tefsir ve hadis ilmiyle ilgili meselelere de
değinmiş, eserini geniş bir ilmî zemine dayandırmıştır.
Eserde “zâhir, bâtın, vahdet, kesret, âşık, ma‘şûk, gönül,
tevhid, tahkîkî îmân, taklîdî îmân , şirk, beden, ruh, nefis,
kader, cüz’î ve küllî irâde, insanın diğer varlıklardan üstün
oluşu ve emaneti yüklenmesi” gibi çeşitli konuların ele alındığı
görülmektedir. Âyet ve hadis iktibaslarıyla da zenginleştirilen
şerh, orta nesir türünde yazılmış bir eser olarak
değerlendirilebilir. Söz konusu özellikleriyle eser, şerh
geleneği içinde dikkate değer bir konuma sahiptir.
Anahtar Kelimeler
17. yy., Âyînezâde Muhammed Şemseddin-i Sirozî, Süleymân Rüsûhî, şerh, tasavvuf.
Abstract
The information in the biographical sources about
Muhammad Shamseddin-i Sirozî who is one of the 17th
century authors, is very limited. The author, who is one of
the Ottoman savants and a member of the Halveti sect has
five prose work written in the form of commentaries and
apostil. One of these works is Şerh-i Manzûme-i Rüsûhî.
In this work Âyînezâde commented the poem of Süleymân
Rüsûhî which consists of 13 couplets and has the word
“nedir” as rhyme. This commentary written for poem
which has some mystical questions is very detailed. Five
copies of the work have been identified in different libraries.
The author referred to various topics related to mysticism,
wisdom, fiqh, hadith, tafsir and based his work on a wide
scientific basis. Various topics are discussed in the work
like “external, internal, uniqueness, superabundance,
lover, beloved, heart, monotheism, belief, syntheism, body,
spirit, soul, fate and will, superiority of man to other beings
and assuming the trust’s responsibility.” The commentary
enriched by the quotations of verses and hadiths can be
regarded as a work written in the middle prose type. The
work has a remarkable position within the tradition of
commentary.
Keywords
17th century, Âyînezâde Muhammad Shamseddin-i Sirozî, Süleymân Rüsûhî, commentary, mysticism.