Şirvanlı Habîbullâh’ın Esmâ-i Hüsnâ Şerhi
(Şirvanli Habîbullâh’s Commentary of Esmâ-i Hüsnâ
)
|
Yazar
|
:
Adem Ceyhan
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
|
Sayı |
:
17
|
|
Sayfa |
:
13-54
|
Özet
Bilindiği gibi, Türk edebiyatı tarihinde tevhid, münacat,
esmâ-i hüsnâ şerhi, kırk hadis çevirisi vb. dinî edebiyat türleri
mühim bir yer tutmaktadır. 16. asır şairlerinden
Şirvanlı Hatiboğlu Habîbullâh da elimizde esmâ’-i hüsnâ
şerhi, kırk hadis tercümesi ve Hz. Ali’nin yüz sözünün
çevirisi türünden birer manzum Türkçe eseri olan edebî
şahsiyetlerdendir. Hayatı hakkında biyografik, bibliyografik
kaynaklarımızda bilgi bulunmayan Habîbullâh, bu eserleri
Memlûk sultanı Kansu Gavri’yle görüşüp konuşmaya bir
vasıta olması için, H. 918/ M. 1512 yılında Mısır’da
meydana getirmiştir. Müellif hattıyla olan yazma nüshada,
sırasıyla esmâ’-i hüsnâ şerhi, Hz. Peygamber’in kırk
hadisinin ve Hz. Ali’nin yüz sözünün tercümesi yer
almaktadır. Şairin bu kitapçıklardan ibaret eserine “Sultân
Hitâbı Hac Kitâbı” umumî adını koyması, onu ithaf ettiği
hükümdarın yardımı sayesinde Hicaz’a gidip hac farizasını
yerine getirme niyetinde olduğunu düşündürmektedir.
Hatiboğlu Habîbullâh, söz konusu kitabının ilk
parçasında Allah’ın, İslâmî literatürde “esmâ’-i hüsnâ”
olarak vasıflandırılan güzel isimlerinden 99’unu Türkçeye
tercüme ve şerh etmiştir. Her bir isme ikişer beyit ayıran
şair, önce o adın dilimizdeki karşılığını vermiş; sonra
“havâss”ı, başka bir ifadeyle tesir ve faydasından kısaca
bahsetmiştir. Bu yazıda, Şirvanlı Habîbullâh’ın hayatı ve
eserleri hakkında bilgi verildikten sonra Esmâ’-i Hüsnâ
Şerhi, yeni harflere aktarılmış; aynı kitapçığın metnine
diliçi çevirisi de ilâve edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Hatiboğlu Habîbullâh, Şirvan, Esmâ’-i Hüsnâ Şerhi, Hz. Ali, Kansu Gavri.
Abstract
As is known, the types of religious literature such as
tevhid, münacat, commentary of esmâ-i hüsnâ, na‘t, the
translation of forty hadiths etc. are important in the history
of Turkish literature. Şirvanlı Hatiboglu Habibullah who
was a poet of 16th century wrote various Turkish verse
books like the commentary of esmâ-i hüsnâ, the translation
of forty hadiths, the translation of Caliph Ali’s hundredsayings.
Şirvanlı Hatiboglu Habibullah that there is not
any knowledge about his life in bibliographic and biographic
sources wrote these books in 1512 in Mısır for a
means to talk to Kansu Gavri who was the sultan of Memlük.
According to an entry in the end of the manuscript, it
was written by poet’s hand and there is sequentially
chapters such as tevhid, na't, sebeb-i te'lif, the eulogy of
Kansu Gavri, commentary of Esmâ-i Hüsna, the translations
of Prophet Mohammed’s forthy hadiths and Caliph
Ali’s hundred-sayings in it. The fact that the poet named
his work, consisted of booklets, as “Sultân Hitâbı Hac Kitâbı”,
makes us think he had intention of going to Hejaz to
carry out Hajj duty with the help of the Sultan to whom he
dedicated the book.
Hatiboglu Habibullah translated and commented the 99
most beautiful names of Allah into Turkish in the first part
of his book. Each name was explained in two couplets. After
poet gave Turkish translations of the names, he mentioned
their influence and benefit. In this article, firstly it was
given information about Şirvanlı Habîbullâh’s life and
works; then the Commentary of Esmâ-i Hüsnâ was
presented as tran
Keywords
Hatiboğlu Habîbullâh, Şirvan, the Commentary of Esmâ-i Hüsnâ, Caliph Ali, Kansu Gavri.