Summary
Mevlid’in Kaynakçasında Yeni Bir Eserin İmkânı: ?Arfü’t-Ta?rif bi’l-Mevlidi’ş-Şerif li’bni’l-Cezeri
Telif olunan bütün eserlerin kendilerine has bir kaynakçası, yazılmalarına imkân tanıyan entelektüel bir muhiti vardır. Yazıldığı devirden başlamak kaydıyla günümüze kadar etkilerini sürdüren Vesîletü’n-Necât da bu tespitten azade değildir. Süleyman Çelebi’den takriben iki sene önce Bursa’da Ahmedî tarafından kaleme alınan Mevlid, Kadı Darîr’in üç ciltten oluşan ve farklı siyer eserlerinden derleyerek telif ettiği Sîretü’n-Nebî’si ve Âşık Paşa’nın meşhur mesnevisi Garîb-nâme, evvelemirde Vesîletü’n-Necât’ın öncülü ve kaynakçasını oluşturan eserler olarak düşünülebilir. Özellikle ibtida beyitleri ve vilâdet bahsi/bahri merkeze alındığında, eserler arasındaki benzeşim oranının daha yüksek olduğu görülmüş, dolayısıyla ilgili eserlerin Vesîletü’n-Necât’ın ibtidasına en azından hız verdikleri anlaşılmıştır. Bu bilgilere ek olarak bazı kaynaklarda büyük kıraat âlimi İbnü’l-Cezerî tarafından kaleme alınan ?Arfü’t-Ta?rîf bi’l-Mevlidi’ş-Şerif’in de Vesîletü’n-Necât’ın kaynakçasına dâhil edildiği görülmüştür. İbnü’l-Cezerî’in araştırmamıza konu olan eseri, bazı kaynaklarda Mevlidü’n-Nebî, Vilâdetu Nebî, el-Mevlidü’l-Kebîr gibi farklı isimler altında değerlendirilmiştir. Buradan hareketle biz de çalışmamızda hem Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-Necât’ı ile İbnü’l-Cezerî’nin ?Arfü’t-Ta?rif bi’l-Mevlidi’ş-Şerif eserlerinin muhteva karşılaştırmasına hem de farklı isimlerle zikredilen ?Arfü’t-Ta?rif’in müellif hattından istinsah edilen bir nüshasına dayanarak öncül-ardıl ilişkisine odaklanmaya çalıştık. Bu bağlamda on beş fasıldan oluşan ?Arfü’t-Ta?rif’in kendi kaynakçası gözden geçirilmiş, tabakat, tezkire kitapları esas alınarak müellifin farklı isimlerle zikredilen eserinin konumu tartışılmış ve nihayet Süleyman Çelebi’nin Mevlid’i ile aralarındaki benzerlikler ve farklılıklar mümkün mertebe ortaya konulmuştur.
Keywords
Mevlid, Süleyman Çelebi, Vesiletü’n-Necât, İbnü’l-Cezerî, Arfu’t-Ta’rîf bi’l-Mevlidi’ş-Şerîf.