Summary
Ortega Gasset ve Erich Fromm ile Nedîm’in Aşk Nazariyesine Dair Ortak Husûsîyetler
Tarih boyunca hakkında en fazla söz söylenilen değerlerin
başında gelen sevgi/aşk, her coğrafya ve toplumda görülebilen,
insanlığın özünü teşkil eden ortak paydasıdır. Bu
evrensel duyguyu, bazı sevgi/aşk düşünürleri derinlemesine
irdelemiş ve bu olguya bilimsel bir açıdan yaklaşmaya çalışmıştır.
Doğu’da ve Batı’da bu konuda yazılmış pek çok eser
mevcuttur.
Çalışmamızda, aşka dair önemli tespitlerde bulunmuş bir
metafizik profesörü olan İspanyol Ortega Gasset’in (ö.1955)
“Sevgi Üstüne” adlı kitabı ile psikiyatr Erich Fromm’un (ö.
1980) “Sevme Sanatı” adlı eseri ele alınmıştır. Her ne kadar
aşka dair söylemleri umumi düşüncelerden ibaret olsa da
bazı noktalarda öznel fikirlere sahip olduklarını belirtmemiz
gerekir. Bu iki filozofun aşk nazariyesi çoğu noktalarda
örtüşmektedir. Gasset ve Fromm’un aşka dair tespitlerinden
çoğu, Dîvân şiirindeki aşk anlayışı ile paraleldir. Bu doğrultuda
beşerî aşkın en önemli temsilcilerinden olan Nedîm
(ö.1730) daha fazla ön plana çıkmaktadır. İki filozofun nesir
halinde sunduğu aşka dair düşünceler, Nedîm’in mısralarında
görülmektedir. Birbirinden farklı özelliklere sahip her
üç şahsiyet arasında yapılan mukayeseli çalışma sonucunda
tespit edilen müştereklikler; sevgi, sevgili âşık ve rakip başlıkları
altında tasnif edilerek ortaya konulmuştur. Sonuç
bahsinde ise benzer noktalar, yirmi madde halinde sıralanmıştır.
İlgili görüşlerin ekseriyetinin öznel görüşler olmadığını
kabul etmekle beraber, elde edilen veriler, aşkın evrenselliğinin
bir nebze de olsun somutlaştırılması açısından
dikkate değerdir.
Keywords
Gasset, Fromm, Nedîm, Sevgi, Aşk, Mukayese.