Summary
Tazarru‘-nâme’nin Söz Düzeni -I-
Fâtih devrinin önemli bilim ve siyaset adamlarından Sinan
Paşa’nın Arapça ders kitabı olarak yazdığı eserlerinin
dışında, klasik Türk edebiyatı mensur eserleri içerisinde değerlendirilen
üç Türkçe kitabı vardır. Hayatının son dönemlerinde
kaleme aldığı bu eserleri içerisinde Sinan Paşa’ya
has üslubu ile tanınan Tazarru‘-nâme dikkati çekmektedir.
Klasik Türk nesri ile ilgili kaynaklarda estetik nesrin en
önemli eseri olarak bahsedilen Tazarru‘-nâme’nin üslup
özelliğini ortaya koymayı amaçlayan bu çalışmada, Sinan
Paşa’nın üslubu Tazarru‘-nâme’nin söz düzeni üzerinden
anlatılacaktır.
Yapılan incelemeler sırasında Tazarru‘-nâme’nin söz
düzeninin ikili yapılar biçiminde oluşturulduğu tespit edilmiştir.
Çalışmada simetrik yapı olarak ifade edilen ve eserin
estetik yönünü ortaya koyduğu düşünülen bu yapılar,
Sinan Paşa’nın diğer iki Türkçe eserinde (Ma‘arif-nâme ve
Tezkiretü’l-Evliyâ) de görülmektedir. Tazarru‘-nâme baştan
sona simetrik yapılarla oluşturulmuştur. Eserin söz
düzenindeki bu kullanımlar nesir cümlelerini şiirsel unsurlarla
donatmış, cümlelerin sanatsal ifade yollarıyla verilmesini
sağlamıştır.
Üç bölüm halinde düşünülen çalışmada Sinan Paşa’nın
üslup özellikleri sadece tasvirî olarak belirlenmeyecektir.
Üslup ortaya konurken, bu üslubu değerli kılan yönler de
ele alınacaktır. Tazarru‘-nâme’nin söyleyiş özelliklerini
belirlemeyi hedefleyen ilk çalışmada söz düzeninin çeşitleri,
nitelikleri ve edebî esere katkıları incelenmeye çalışılacaktır.
İkinci çalışmada ise eseri oluşturan simetrik yapıların oluşturduğu
simetrik ölçütler, bu ölçütlerin sanatsal düzeyde
kullanılmaları, bu kullanımların cümleden daha büyük
yapılarda eser boyunca nasıl işlendiği araştırılacaktır.
Çalışmanın son bölümünde ise Tazarru‘-nâme’nin cümle
yapısındaki estetik kullanımlar ve çeşitleri ele alınacaktır.
Son çalışmada ayrıca eserdeki simetri ses, söz ve anlam
açısından değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Keywords
Sinan Paşa, Tazarru‘-nâme, üslup, seci, simetri, simetrik yapı.