Summary
Alfabe Öğretiminde Değerler Eğitimi: Kaygusuz Abdal’ın Elifnâme Örneği
Kaygusuz Abdal, eserlerinde bir taraftan tasavvuf öğretisine,
tasavvufun değer ve ilkelerine yer verirken bir taraftan da insanın
manevi eğitimine katkıda bulunacak değerler silsilesini
aktarmayı amaçlar. Kaygusuz Abdal’ın tasavvuf düşüncesinde
önemli bir yer tutan harf telakkilerini, ilahi hakikat birliği
nazariyesi ekseninde ele aldığı “Der-Beyân-ı Elifnâme-i Kaygusuz
Sultan” başlıklı eseri de birçok değeri bünyesinde barındırır.
Günümüzden yaklaşık altı asır önce değerler konusunun
formel boyutlarının bugünkü düzeyde tartışılmadığı bir
kültürün, din ve ahlâk öğretisi üzerinden inşa ettiği bir donanımla
bu değerler dizgesini aktarır. Kaygusuz Sultan, Arap
alfabesinin her bir harfini madde başı gibi düşünerek harflerin
tasavvufi geleneğe dayalı karşılıkları üzerinde durur.
Bu çalışmada önce Kaygusuz’un harflere verdiği anlam
aktarılmış, sonra o gün ortaya çıkan kurgunun çağdaş karşılığı
tarafımızca yorumcu bir yaklaşımla ele alınmıştır. Metnin
çağrışım ve göstergeler üzerinden okunmasıyla bugün daha
belirgin biçimde evrensel bir değer dizgesini de içerdiği
düşüncesinden hareketle harfler yorumlanmıştır. Bu bağlamda,
bir tablo hazırlanarak Kaygusuz’un Elifnâme’sinde her bir harf
için yazdıkları tablonun sağında, bu ifadelerin bugün bizim için
ifade ettiği karşılığın yorumları tablonun solunda verilmiştir.
Çalışmada ayrıca Latin harfli alfabe öğretimi sürecinde çocuklar
için alfabenin her bir harfi ile bir evrensel değer öğretimi için
öneriler sunulmuştur. Ayrıca, yüzlerce yıl işlevsel biçimde
kullanılan sembol ve çağrışım ilişkisi üzerinden eğitim ve öğretim modelini kullanıyor olmamıza rağmen bugün bu alanın
işlevselliğini göz ardı ediyor olmamız sorgulanmıştır.
Keywords
Kaygusuz Abdal, Elifnâme, değerler, alfabe öğretimi