Summary
Aşkî’nin Heft Peyker Mesnevisinde Bulunan Deyimler Üzerine
XV. yüzyıl şairlerinden Aşkî’nin Heft Peyker mesnevisi
Nizâmî-i Gencevî’nin aynı adlı eserinin ufak farklarla bir
tercümesidir. Yazım yılı 861/1456-57’dir. Tek yazma nüshası
İngiltere British Library’de bulunmaktadır. Eser,
Anadolu sahasında Nizâmî’nin Heft Peyker’inden yapılan
bugün eldeki ilk tercüme olması bakımından ayrı bir öneme
sahiptir. Bu yönüyle Aşkî’den sonra meydana getirilen Heft
Peyker mesnevilerine örnek teşkil etmektedir. 5043 beyit ihtiva
eden metin aruzun “fâ^ilâtün fâ^ilâtün fâ^ilün” kalıbıyla
yazılmıştır. Deyimler, günlük konuşma dilinin imkânlarıyla,
kelimelerin gerçek anlamlarından az çok sıyrılarak
meydana getirdiği kalıplaşmış ifadeler olarak tanımlanabilmektedir.
Bu çalışmada, Aşkî’nin eserinde yer alan deyimler
tespit edilerek Nizâmî’nin Heft Peyker’indeki deyimlerle bir
karşılaştırma yapılmıştır. Buna göre, deyimlerin orijinal
metinde bulunup bulunmadığı ve çeviri olanların da tercümesinin
ne şekilde yapıldığına iki metinden örneklerle işaret
edilmiştir. Ek olarak, Aşkî’nin tamamen Türkçe kelimelerden
oluşan deyimleri sıralanmış ve Aşkî’nin eserinde bulunup
Nizâmî’nin bulunmayan deyimlere de işaret edilmiştir.
Bu çalışmayla, şairin tercüme yaparken orijinal metne ne
kadar sadık kaldığı, nerelerde değişikliğe ve eklemelere gittiği
ortaya konulmuştur.
Keywords
Aşkî, Heft Peyker, deyim, mesnevi, tercüme.