Summary
“İşbu Kitab Korkarım Ben Ölicek Cahil ve Nâdâna Düşe”: Mustafa Salim ve Mecmuası
Rumeli eşrafından Tevfik Efendi’nin kethudası Mustafa
Raşid Efendi’nin oğlu Mustafa Salim, kadılık, müderrislik
yapmış, Bursa’da müfettiş vekilliği yaptığı sırada ölmüştür.
Hüsrev ü Şirin yazmış, Fuzuli’nin Farsça Rind ü
Zahid’ini Muhâvere-i Rind ü Zahid adıyla 1804’te Türkçeye
çevirmiştir. Gazelleri, tarih manzumeleri bulunmaktadır.
İstanbul Araştırmaları Enstitüsü ŞR 494 numarada
kayıtlı mecmua, kendisi de şair olan Mustafa Salim’in
derlediği, araştırmacıların tasnifine göre karışık mecmualardandır.
Kendi gazelleri ve tarihleriyle birlikte babası
Raşid Efendi’nin ve üvey babası İhya Efendi’nin de bazı
manzumeleri, sayısı çok olmamakla birlikte bazı şairlerin
tarih kıtaları, muamma, lügaz ve şarkı gibi manzum
türleri vardır. Mecmuada Kethudazade Mustafa Salim
ismini kullanmışsa da diğer eserlerinden Üsküdarî ismini/
mahlasını kullandığı da anlaşılmaktadır.
Bu makalede derleyici Mustafa Salim hakkında bilgi,
mecmuanın fiziksel özellikleri ve içeriği, ardından Salim’in
gazel ve tarih manzumeleri, tatlı tarifleri, ariza/mektupları
verilecek, mecmuada yer alan başka şairlerin şiirlerinden
örnekler yer alacaktır.
Mecmua, şu ana kadar Mustafa Salim’in varlığı bilinmeyen
gazel ve diğer manzumelerini ortaya çıkarmasının
yanı sıra, içerdiği tatlı tarifleriyle dönemin mutfak kültürünün
ipuçlarını vermesi, tuttuğu notlarla Osmanlı sosyal
hayatının izlerini taşıması, vezir ya da bürokrasinin üst
katmanlarındaki kişilere sadakatini ifade edip desteklerini
sürdürmeleri için yazılmış mektuplardan Osmanlı kültüründeki
himaye sisteminin tüm açıklığıyla görülmesi
bakımından önemlidir.
Keywords
Mustafa Salim, mecmua-i Salim, Muhâvere-i Rind ü Zahid, Osmanlı mutfağı.