Summary
Hz. Ali’ye Ait Yüz Sözün Manzum Bir Tercümesi
Türk edebiyatı tarihinde Hz. Muhammed’in dört
halifesinin hayatı ve şahsiyeti çevresinde meydana gelen
methiye, hilye, menkıbe gibi birtakım edebî türler vardır.
Anılan halifelere ait özlü sözlerin derleme, tercüme ve
şerhi mahiyetindeki eserler de bahis konusu edebî türlerden
birini teşkil eder. Bu çalışmada Hz. Ali’ye nispet edilen ve
meşhur Arap âlimi Câhız (ö. 255/869) tarafından seçildiği
rivayet edilen yüz veciz sözün Türkçe manzum bir
tercümesi tanıtılmakta ve tenkitli metni sunulmaktadır.
Eserin tespit edilebilen yazma nüshalarında mütercim adı
ve tercüme tarihi konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Bu
nüshalara göre, Sad Kelime’yi nazmen Türkçeye çeviren
şair, eseri için mukaddime, sebeb-i telif ve hatime gibi
bahisler yazma gereği duymamış; yüz Arapça vecizeyi
birer kıt’ayla Türkçeye tercüme etmekle yetinmiştir.
Bununla birlikte, nüshaların en eski tarihli olanı ve dil
hususiyetleri, çevirinin tahminen 15. asırda veya 16. asır
başlarında yapılmış olabileceğini düşündürmektedir.
Eserin bilinen nüshalarının üçünde kayıtlı Farsça
kıt’alar, Reşîdüddîn Vatvat’ın Hz. Ali’ye ait yüz sözün
tercüme ve şerhi konusundaki “Matlûbu Külli Tâlib Min
Kelâmi Emîri’l-mü’minîn Alî bin Ebî Tâlib” adlı kitabında
yer alan şiirleridir. İsmi meçhul şairimiz, anılan eserde yüz
söze dair mensur Arapça ve Farsça tercümelerle açıklamaları
dilimize nakletmeksizin Farsça kıt’aları aynı şekilde
Türkçeye çevirmiştir.
Keywords
Hz. Ali, Sad Kelime, Câhız, Reşîdüddîn Vatvat, Türkçe.