Türk İslam Edebiyatında Manzum Hicretnâmeler ve Mustafâ Fevzî b. Nu^mân’ın “Hicret-i Habîb-i Rabbü’lÂlemîn” Başlıklı Mesnevisi
(In Verse Migrationbooks in Turkish Islamic Literature and Mesnevi Named “Hicret-i Habîb-i Rabbü’l-Âlemîn” of Mustafâ Fevzî b. Nu^mân
)
|
Yazar
|
:
Ferdi Kiremitçi
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
18
|
|
Sayfa |
:
333-402
|
Özet
Türk İslam edebiyatındaki dinî-edebî türlerin genellikle
Hz. Muhammed üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Bu
türlerden biri de manzum hicretnâmelerdir. Bu türdeki
eserler, çoğunlukla Hz. Muhammed’in miladî 622 yılında
Mekke’den Medîne’ye göçünü anlatan manzum metinlerdir.
Türk İslam edebiyatındaki müstakil manzum hicretnâmelerin
bilinen tek örneği Süleymân Nahîfî’ye aittir. Ancak,
edebiyatımızın farklı dönemlerinde bu konuda yazılmış pek
çok şiir ve manzume bulunmaktadır. Hatta, bazı klasik
şairlerimiz divan ya da mesnevilerinin bir bölümünü bu
olayı anlatmaya tahsis etmişlerdir.
Bu çalışma giriş ve onu izleyen üç bölümden oluşmaktadır.
Çalışmanın giriş kısmında hicret kavramının tanımı
yapılmış ve Hz. Muhammed’in hicret olayı özetlenmiştir.
Çalışmanın birinci bölümünde, hicret konusunun edebiyatımızın
farklı dönemlerinde nasıl ele alındığından bahsedilmiştir.
Çalışmanın ikinci bölümünde, manzum hicretnâmelerin
müstakil veya bölüm hâlindeki örnekleri tanıtılmıştır.
Çalışmanın üçüncü bölümünde ise türün önemli örneklerinde
biri olan Hicret-i Habîb-i Rabbü’l-Âlemîn adlı mesnevinin
tahlili ve metin neşrine yer verilmiştir.
Bu çalışmayla edebiyat tarihi kaynaklarımızda adı geçen
fakat bir bütün hâlinde daha önce değerlendirilmeyen manzum
hicretnâmeler üzerinde durulmuş, çalışmanın dinîedebî
türler hakkında mesai harcayan araştırmacılara ve Hz.
Muhammed’in hicretini manzum olarak bir kez daha
hatırlamak isteyen okuyuculara katkı sunması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Hicret, Manzum Hicretnâme, Dinî- Edebî Türler, Mustafâ Fevzî b. Nu‘mân.
Abstract
It is seen that religious-literary genres in Turkish Islamic
literature, generally, are concentrated on Hz. Muhammed.
One of these genres is the in verse migrationbooks.
Mostly, this kind of works are verse texts describing the
Hz. Muhammad’s migration from Mecca to Medina in
622. The only known example of detached in verse migrationbooks
belongs to Süleyman Nahîfî. However, there are
many poems written in this subject in different periods of
our literature. Even, some of our classical poets have allocated
the a part of one’s own divan or mesnevi to tell this
event.
This study consists of introduction and three parts
following it. It the introduction of the study, the concept of
migration has been defined and Hz. Muhammad’s emigration
has been summarized. In the first part of the study, it
has been mentioned how the subject of emigration has been
used in different periods of our literature. In the second
part of the study, the individual or departmental examples
of in verse migrationbooks have been introduced. The third
part of the study contains the analysis and text publication
of mesnevi named Hicret-i Habîb-i Rabbü’l-Âlemîn which
is the one of the most important examples of the genre.
This study focuses on the in verse migrationbooks which
is mentioned in our literary history sources but which is
not evaluated before in a whole. The aim of the study is to
contribute to the researchers who spending hours on religious-
literary genres and to the readers who want to
remember once again as a verse the migration of Hz.
Muhammed.
Keywords
Migration, In Verse Migrationbooks, Religious-Literary Genres, Mustafâ Fevzî b. Nu‘mân.