Sulhî’nin Manzum Hac Menâzilnâmesi
(Sulhi's Poetic Pilgrimage Menâzilnâme
)
|
Yazar
|
:
SUAT DONUK
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
18
|
|
Sayfa |
:
85-118
|
Özet
Osmanlı Devleti, İslam’ın şartlarından biri olan haccın
gerçekleştirilmesi için kervanlar düzmüş, seyahat güzergâhları
belirlemiştir. Kimi Osmanlı aydınları hac yolculuğu
izlenimlerini, kimileri de hac ibadeti veya menzilleri
hakkında malumatı bir esere dönüştürmüştür. Hac seyahati
güzergâhında yer alan menzilleri anlatan eserlere
menâzilnâme adı verilir. Türk edebiyatına mensup pek çok
menâzilnâme vardır. Bunlardan biri Sulhî mahlaslı bir
sanatçıya aittir. Biyografik kaynaklarımız 1070 Safer’inde
(Ekim-Kasım 1659) vefat eden Kâsımzâde Salih Mehmed
Efendi adlı kadı-müderrisin Sulhî mahlasıyla şiirler
yazdığını bildirmektedir. Fakat ilgili menâzilnâmenin
Kâsımzâde’ye aidiyetini teyit edecek bir bilgi mevcut
değildir. 68 beyitten ibaret eser mesnevi şekliyle yazılmıştır.
Mukaddime mahiyetindeki bölümlerinin olmaması ve
İstanbul-Hicaz güzergâhının sadece Şam-Hicaz etabını
kapsaması nedeniyle eksik olduğu izlenimi vermektedir.
Aruz ve kafiye-redif kusuru barındırmamasından usta bir
şair tarafından yazıldığı anlaşılmaktadır. Hacca gideceklere
uğrayacakları yerler hakkında bilgi vermek maksadıyla
yazıldığı için sade ve anlaşılır bir dil ve üslûba sahiptir.
Deyim ve edebî sanatlar itibariyle kuru olan eser az sayıda
Türkçe arkaik kelime ve ek ihtiva etmektedir. Bu makalede
Sulhî’nin manzum hac menâzilnâmesi tanıtılacak, eserin
şekil ile muhteva incelemesi neticesinde tespit edilen
hususlar paylaşılacak ve mevcut iki yazma nüshasının
mukayesesiyle tesis edilen tenkitli metni ilim âlemine
takdim edilecektir.
Anahtar Kelimeler
Sulhî, menâzilnâme, mesnevi, hac.
Abstract
Ottoman Empire made the camel trains up in order to
pilgrimage which is one of Islam's five pillars, and
determined the travel direction. Some of Ottoman
highbrowed people transformed their impressions about the
pilgrim's journey into a work and some of them
transformed the knowledge about the worship of
pilgrimage or the ranges into a work. The works which
narrate the ranges at the direction of pilgrimage are named
as "menâzilnâme". There are many menâzilnâmes
connected with Turkish literature. One of them belongs to
an artist with the nickname, Sulhi. Our biographic
resources informs that a muslim judge-mudarris with the
name "Kâsımzâde Salih Mehmed Efendi" who died in
Safer 1070 (October-November 1659) campaign wrote
poetries with the nickname, Sulhî. However, there isn't
knowledge which will confirm the relevant menâzilnâme's
belongingness to Kâsımzâde. The work which consists of
68 couplets was written as a masnavi. It gives the
impression of not being enough as there aren't the sections
in the property of introduction and as it includes only
Sam-Hejaz stage of Istanbul-Hejaz direction. It is
understood that it was written by a skillful poet as it
doesn't include the prosody and rime-repeated voice faults.
As it was written in order to inform those who will
pilgrimage about the places that they will visit, it has got
a plain and understandable language and wording. This
work which has weaknesses in terms of idioms and literary
arts involves a few Turkish archaic words and accretion.
Sulhi's poetic pilgrimage menâzilnâme will be introduced
in this article, the points which are determined as a result
of the form and content review for the work will be shared
and the commented text which is done with the comparison
of two current manuscript copies will be presented to the
science world.
Keywords
Sulhî, menâzilnâme, masnavi, pilgrimage.