Divan Şiirinde Kadeh ve Kadeh Redifli Gazeller
(Goblet and Gazels With The Word “Goblet” Following The Rhyme in Divan Literature
)
|
Yazar
|
:
Hanife Dilek Batislam
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
18
|
|
Sayfa |
:
1-28
|
Özet
Divan şiirinin benzetme ve hayal dünyasında önemli bir
yer tutan unsurlar arasında, “Sıvı içecekleri içmekte kullanılan
belirli şekil ya da nesneden yapılmış kap” olarak
tanımlanan kadeh de bulunmaktadır. Kadeh; divan şiirinde
şekli, rengi, içinde bulunan sıvının niteliği vb. çeşitli yönleriyle
farklı hayallere konu olmuştur.
Divan şairleri şiirlerinde genellikle içi kırmızı şarap dolu
sırça kadehi sevgilinin dudağına benzetmişler, sarhoş edici
özelliğine dikkat çekmişlerdir. Kadeh şekil bakımından ve
rengi dikkate alınarak en çok gül, gonca ve laleye; parlaklığı,
yakıcılığı, elden ele dönmesi nedeniyle de güneşe ve aya
benzetilmiştir.
Kadehle ilgili benzetme ve hayallerin en sık kullanıldığı
şiirler ise divanlarda bulunan kadeh redifli gazellerdir. Redif
kelimesi kadeh olan bu gazellerde kadehle ilgili hemen hemen
bütün benzetme ve hayaller çok yönlü olarak işlenmiştir.
Dolayısıyla divan şiirinde kadehin hangi özellikleriyle ve
benzetme ilgileriyle kullanıldığının tespiti açısından kadeh
redifli gazeller önemlidir.
Makalemizde, farklı yüzyıllara ait divanlardan seçilmiş
kadeh redifli gazellerden yola çıkarak kadehin divan
şiirindeki yerini ve kadehle ilgili benzetme ve hayalleri
belirlemeye çalışacağız.
Anahtar Kelimeler
Kadeh, divan şiiri, kadeh gazelleri, benzetme, hayal.
Abstract
The ‘glass’/ ‘cup’ is one of the notable elements in the
world of analogies and is featured in the imagination of
Divan poems. A glass is identified as a container or vessel
which is used for drinking liquids, and is crafted in special
shapes or from objects. The ‘glass’ is mentioned in a variety
of ways in Divan poems related to decriptions of their
shapes, colors, and the quality of liquids that it contains.
The poets of the Divan genre usually liken the red wine
glass to the lips of a beloved and remarks on intoxication.
Likewise, the glass is often likened to roses, buds and tulips
through its shape and colour. İt is also analogous to the sun
and moon through its shine and its passing from hand to
hand-like the cycle of the day.
The poems, in which the glass is often used, are the odes
that feature the glass as a repeated voice in Divans. The
wide range of its analogous or symbolic usage in these
remarkable odes are high lighted in this paper. The
selection of the poetry is drawn from different centuries
and is comprehensive.
Keywords
Glass, divan poetry, odes, imagination, analogy.