Taşlıcalı Yahya Bey’in “Şah u Gedâ” Mesnevisinde Çevresel ve Olgusal Boyutuyla Mekân Tasvirleri
(Taşlicali Yahya Bey’in “Şâh u Gedâ” with Factual Environmental and Space Dimensions Description of the Masnavi
)
|
Yazar
|
:
Handan Belli
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2015
|
|
Sayı |
:
14
|
|
Sayfa |
:
29-46
|
Özet
XVI. yüzyıl şairlerinden Taşlıcalı Yahya Bey’in beş
mesnevisinden biri olan Şâh u Gedâ mesnevisi mahalli
özellikler taşıyan telif bir eser olma özelliği yanında mekân
tasvirleriyle de dikkat çekmektedir. Edebî eserlerde kahramanların
varlık bulduğu ve hikâyenin gerçeklik yönünü
sağlayan mekânlar, çevresel ve olgusal boyutuyla iki
bölümde incelenmektedir. Çevresel mekân tasvirleriyle
kahramanın varlık gösterdiği çevrenin tanıtılması, olgusal
mekân tasvirleriyle ise kahramanın içinde bulunduğu ruh
halinin gösterilmesi mümkündür. Şâh u Gedâ mesnevisinde
çevresel mekân tasvirleri ve mesnevinin başkahramanı
olan Gedâ’nın ruh halini yansıtmak amacıyla yapılmış
olgusal mekân tasvirleri yer almaktadır. Bu bağlamda Şâh
u Gedâ mesnevisinin çevresel ve olgusal mekân tasvirlerin
ele alındığı bu makalede özelde Şâh u Gedâ mesnevisi
genelde ise klasik Türk edebiyatı mesnevilerinde mekânın
tasviri ve ontololojik anlamda mekân-varlık ilişkisi incelenmektedir.
Anahtar Kelimeler
Şâh u Gedâ, Yahya Bey, mesnevi, mekân, varlık.
Abstract
“Şâh u Gedâ”, one of the five masnavis of Yahya Bey of
Taşlıca, in addition to being a copyrighted work with local
characteristics, is significant with the spatial portrayals it
contains. The spaces that the protagonists are embodied
and provide the realistic aspect of the study could be
examined in two sections of ambient and factual
dimensions. Ambient spatial portrayals provide
information on the environment that the protagonist
exists, while factual spatial portrayals reflect the mood of
the protagonist, which we could not observe physically.
Together with ambient spatial portrayals, there are spatial
descriptions to reflect the mood of Gedâ, the protagonist of
the masnavi. Thus, in this study, which scrutinizes the
ambient and factual spatial portrayals in the Şâh u Gedâ
masnavi in particular, examines spatial portrayals in
classical Turkish literature in general, and space-entity
relationship ontologically.
Keywords
Şâh u Gedâ, Yahya Bey, masnavi, space, entity.