Summary
KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE HASTALIK VE HAKARET İFADESİ OLARAK “KUDUZ” VE “UYUZ”
Sanat gayesinin hâkim olduğu klasik şiir geleneğinde şairler, mensubu oldukları toplumun kültürel ve sosyal yaşantısıyla birlikte gündelik hayatını da tüm yönleriyle şiirlerine yansıtmışlardır. Bu bağlamda şairlerin şiirlerinde temas ettikleri konulardan biri de hastalıklardır. Divan şairleri, bir deri hastalığı olan ve ciltte yoğun kaşıntı, döküntü gibi rahatsızlıklara sebebiyet veren uyuz ile enfekte olmuş hayvanların salyasından insanlara bulaşan, ölümcül bir hastalık olan kuduza ait tıbbi tanı ve bulguları şiirlerinin malzemesi hâline getirmişlerdir. Söz konusu hastalıkların belirtileri, vücuttaki olumsuz etkileri, bedende yol açtığı tahribatlar, bu hastalıkların tanı ve tedavisinde kullanılan yöntem ve ilaçlar divan şairleri tarafından çeşitli vesilelerle beyitlerde işlenmiştir.
Bu makalede, Osmanlıdaki tıbbi olanaklar göz önünde tutulduğunda zamanın bulaşıcı ve tehlikeli hastalıklarından olan “kuduz” ve “uyuz”un divan şairlerince nasıl ele alındığı incelenmiştir. Çalışmada farklı yüzyıllarda yaşamış şairlerin divanları taranarak ilgili beyitler tespit edilmiş ve mezkur hastalıklara ait özelliklere hangi metaforik anlamların yüklendiği örnek beyitler ışığında gözler önüne serilmeye çalışılmıştır.
Keywords
Klasik Türk şiiri, tıp, hasta, hastalık, rakip, kuduz, uyuz.