Summary
Tazarru’-nâme’nin Söz Düzeni -II-
Klasik Türk nesir edebiyatında ayrı bir yeri olan Tazarru’-
nâme Sinan Paşa’nın hayatının son döneminde
kaleme aldığı üç Türkçe eserinden ilkidir. Nesir edebiyatımız
söz konusu edilirken adından bahsedilmeden
geçilemeyecek olan çalışma, kaynakların estetik nesrin en
önemli ürünü olarak ifade ettiği bir eserdir. Tazarru’-nâme
ahlâkî, didaktik, aynı zamanda tarikat ve tasavvuf yolunun
hakikatlerini öğreten bir eser olmanın yanında bu konuların
anlatılış biçimi yönüyle de pek çok eserden farklı özelliklere
sahiptir. Çalışmanın ilk makalesinde eseri farklı kılan
özelliklerden birinin onun anlatım biçimi olduğu, eseri
oluşturan söz düzeninin ikili (simetrik) yapısı üzerinde
durulmuştu. Tazarru’-nâme’nin baştan sona simetrik
yapılarla yazıldığı ve yapıların çeşitleri ve nitelikleri ele
alınmıştı. Bir önceki çalışmada yapıların esere katkıları ve
onu değerli kılan yönlerine vurgu yapıldı1. Bu yazıda ise
Tazarru’-nâme’yi oluşturan yapıların eseri sanatsal yönden
güçlü kılan özellikleri tespit edilip bu yapıların nesir
cümlelerini şiirsel öğelerle nasıl donattığı açıklanmaya
çalışılacaktır. Estetik nesir ürünleri incelendiğinde şiir ile
nesir cümleleri arasındaki farkın gittikçe azaldığı gözlenmektedir.
Şiire ait birçok özellik, şiir araçları vasıtasıyla
nesir cümlelerine aktarılır. Tazarru’-nâme’de kullanılan
simetrik yapılar, şiirsel özelliklerin esere aktarılmasında bir
araç görevindedir. Eserin anlatımındaki estetik düzey bu
simetrik yapılarla eserde var olabilmişlerdir. Bu bakımdan
eseri oluşturan simetrik yapıların özelliklerinin tespit edilmesi
aynı zamanda şiirsel özelliklerin esere nasıl aktarıldığının
bulunmasına ve eserin sanat yönünün ortaya konmasına
da yardımcı olacaktır.
Keywords
Sinan Paşa, Tazarru’-nâme, üslûp, simetri, simetrik.