Mahmûd b. Edhem’in II. Bayezid’e Sunduğu Gülşen-i İnşâ’nın Farklı Versiyonları Üzerine
(On the Different Versions of the Gülşen-i İnşâ that Mahmud b. Edhem Presented to Sultan Bayezid II
)
|
Yazar
|
:
MÜCAHİT KAÇAR
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
15
|
|
Sayı |
:
30
|
|
Sayfa |
:
271-283
|
Özet
Türk edebiyatında XIV. yüzyıldan itibaren ilk örnekleri görülmeye başlanan inşa metinlerinin erken dönemde kaleme alınan örneklerinden birisi olan Gülşen-i İnşâ, Şeyh Mahmud bin Edhem tarafından kaleme alınmıştır. XV. yüzyıl başlarında Amasya’da doğan ve önemli eserlerini II. Bayezid’e sunmuş olan Mahmûd b. Edhem’in Gülşen-i İnşâ adlı eserinin bizzat yazarı tarafından oluşturulmuş farklı versiyonları olduğu kaynaklarda belirtilmiştir. Keşfü’z-Zünûn ve Osmanlı Müellifleri gibi kaynakların aktardığına göre Gülşen-i İnşâ’yı önce özetlemiş sonra da bu özetten seçmeler yaparak bir giriş ve iki bölümden oluşan başka bir eser daha üretmiştir. Ancak modern çalışmalarda da tekrarlanan bu bilginin doğruluğu, bu versiyonların varlığı ve mahiyetleri hakkında herhangi bir müstakil çalışma bulunmamaktadır.
Bu çalışmada, Gülşen-i İnşâ’nın bugüne kadar nüshaları tespit edilmeyen bu üç versiyonunun tespiti için yaptığımız araştırmaların sonuçları paylaşılacaktır. Çalışmanın en temel sonucu, Gülşen-i İnşâ’nın şu ana dek nüshaları tespit edilmeyen üç farklı versiyonunun nüshalarıyla birlikte tespit edilip benzer ve farklı yönlerinin ortaya konmuş olmasıdır. Diğer önemli bir sonuç da bu versiyonların mahiyeti hakkındaki tespitlerimizden hareketle kaynaklardaki bazı yanlış bilgilerin düzeltilmesidir. Çalışmamızdaki tespitlerimize göre Mahmûd bin Edhem, kaynaklarda belirtildiği gibi Gülşen-i İnşâ’yı özetleme veya bu özetten seçme yapma yoluna gitmemiş, önce Türkçe yoğunluklu yazdığı Gülşen-i İnşâ’nın bazı bölümlerini Farsçaya çevirmiş, bu Farsça versiyonunun da bazı bölümlerini çıkararak muhtasar bir versiyonunu oluşturmuştur.
Anahtar Kelimeler
Mahmûd b. Edhem, Gülşen-i İnşâ, versiyon, münşeât.
Abstract
The first examples of artistic prose in Turkish literature began to be seen from the 14th century. Sheikh Mahmud bin Edhem, who wrote one of the important texts of this genre, Gülşen-i İnşâ, is a writer who was born in Amasya at the beginning of the 15th century and presented his important works to the Bayezid II. According to some sources such as Keşfü'z-Zünûn and Ottoman Authors, first summarized Gülşen-i İnşâ and then produced another work consisting of an introduction and two parts by making selections from this summary. However, there is no independent study about the accuracy of this information, which is repeated in modern studies, the existence of these versions and their structures. In this study, the results of our research to determine these three versions of Gülşen-i İnşâ, whose copies have not been identified until today, will be shared. The most basic results of the study are the identification of three different versions of Gülşen-i İnşâ, whose copies have not been identified until now, together with their copies, and revealing their similar and different aspects.Another important result is the correction of some inaccurate information in the sources based on our findings about the structures of these versions.According to our findings, which we proved in our study, Mahmud bin Edhem did not choose to summarize Gülşen-i İnşâ or choose from this summary, as stated in the sources. He first translated some parts of Gülşen-i İnşâ, which he wrote intensively in Turkish, into Persian, and created a concise version by removing some parts of this Persian version.
Keywords
Mahmud b. Edhem, Gülşen-i İnşâ, version, münşeât.