Eşrefoğlu Rûmî Soyundan Bir Şair: Pir Hamdî Efendi
(A Poet from Esrefoglu Rumi: Hamdi Efendi
)
|
Yazar
|
:
Alper Ay
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
15
|
|
Sayı |
:
30
|
|
Sayfa |
:
31-53
|
Özet
Türk edebiyatı içerisinde kuvvetli bir geleneğe sahip olan tasavvufî şiir vadisinde şairler arasında sağlam bağlar vardır. Bu bağı sağlayan en muhkem harç, şairlerin aldıkları gönül eğitimidir. Bir irfan mektebinden mezun olan bu âriflerin kimisi mürid-mürşid, kimisi kayınpeder-damat ilişkisi ile gönül yolculuğunu tamamlarken aynı zamanda şiir talimi de yaparlar. Yunus Emre takipçisi pek çok şair bu tarz bir gelenek içerisinde yetişmiştir. Bu çalışmada tanıtmaya çalıştığımız irfanî şiirin temsilcilerinden olan Hamdî Efendi de Hacı Bayram-ı Veli’den Eşrefoğlu Rûmî’ye ve oradan Abdurrahim Tirsî’ye uzanan bir gelenekte Hamdî Efendi dünyaya gelmiştir. Eşrefoğlu Rûmî’nin torunu, Abdurrahim Tirsî’nin oğlu ve Eşrefî dergâhının üçüncü postnişinidir. Fakat edebiyat tarihi kaynaklarını incelediğimizde Hamdî Efendi hakkında ayrıntılı bilgilere sahip olmadığımızı görmekteyiz. Kimi kaynaklarda divan sahibi olduğu kayıtlı iken bazı kaynaklarda sadece vefat tarihi karşımıza çıkmaktadır. Hamdî Efendi’nin müridlerinden olan Abdullah Veliyuddin Bursevî’nin yazdığı Menâkıb-ı Eşrefzâde adlı eser hem Eşrefî dergâhı hem de Hamdî Efendi hakkındaki en geniş bilgileri bize sunmaktadır. Hazırlamış olduğumuz çalışmada Hamdî Efendi’nin hayat hikâyesi, soyu, tasavvufî ve edebi kişiliği, şiirlerindeki vezin ve kafiye kullanımı-dili ve üslubu ile üzerinde durduğu edebi türler değerlendirilmiş ve tespit edilen 19 ilahi Latin alfabesine aktarılmıştır. Dahası Hamdî Efendi’nin hem kendi dergâhı hem de tasavvufî şiir geleneğindeki konumu değerlendirilmeye çalışılmıştır. Hamdî Efendi’nin çocuklarının ve torunlarının da kendisi gibi Eşrefî büyüklerinden olmaları ve dahi şiire kabiliyetli oldukları ve divan tertip ettikleri de ayrıca üzerinde durduğumuz hususlardandır.
Anahtar Kelimeler
Türk Edebiyatı, Eşrefiyye, Eşrefoğlu Rûmî, Abdurrahim Tirsî, Hamdî Efendi
Abstract
There are hard ties between poets in the valley of mystical poetry, which has a strong tradition in Turkish literature. The most solid mortar that provides this bond is the heart education that the poets receive. Some of these enligheteneds who graduated from a lore school, while completing their heartfelt journey with the relationship between the disciple-murshid, some with the relationship between the father-in-law and the son-in-law, also practice poetry. Many poets who follow Yunus Emre have grown up in this kind of tradition. Hamdi Efendi, one of the representatives of the lore poetry that we are trying to introduce in this study, was born in a tradition stretching from Hacı Bayram-ı Veli to Eşrefoğlu Rûmî and from there to Abdurrahim Tirsi. He is the grandson of Eşrefoğlu Rumi, the son of Abdurrahim Tirsi and the third postniche of the Ashrafhi convent. However, when we examine the sources, we unfortunately don’t have detailed information about Hamdi Efendi. While it’s recorded that he was the owner of the divan in some sources, only the date of his death appears in some sources. The work named Menâkıb-ı Eşrefzâde, written by Abdullah Veliyuddin Bursevî, one of Hamdî Efendi's disciples, provides us with the most extensive information about both Ashrafhi lodge and Hamdî Efendi. In the study we have prepared, the life story of Hamdi Efendi, his ancestry, mystical and literary personality, the use of meter and rhyme in his poems, his language and style, and the literary genres he emphasized were evaluated and the nineteen hymns identified were transferred to the Latin alphabet. Moreover, it has been tried to evaluate Hamdi Efendi's position both in his own dervish lodge and in the tradition of mystical poetry. We focus on the fact that Hamdi Efendi's children and grandchildren are also among the Ashrafi elders like him and they’re talented in poetry and they organize divans.
Keywords
Turkısh Literature, Ashrafiyya, Eşrefoğlu Rûmî, Abdurrahim Tirsî, Hamdî Efendi