Şeyh Gâlib’in Farsça Şiirleri
(Şeyh Galib’s Persian Poems
)
|
Yazar
|
:
Ozan Yılmaz
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
29
|
|
Sayfa |
:
1542-1613
|
Özet
Klasik Türk şiirinin dili Türkçedir. Divan ve mesnevilerde Türkçe en güzel biçimde işlenmiş, Türkçenin söz hazinesi sayılabilecek şiirler yazılmıştır. Öte yandan Türk Edebiyatı’nın Farsça ile eskiden beri süregelen alışverişi klasik şairleri de etkilemiş, şairler Farsça şiir yazmaya da rağbet göstermiştir. Hemen her yüzyılda divan, tezkire ve mesnevi örneklerinde Farsça başlık, mısra, beyit ve şiir numunelerine rastlamak mümkündür. Hatta Fuzûlî, Muhibbi, Nef’î, Nâbî, Yenişehirli Avnî gibi şairler ayrı birer Farsça divan dahi tertip etmiştir. Birçok şair ise müstakil bir divan tertip etmek yerine Farsçaya olan ilgisini parça parça şiirler yazmak suretiyle göstermiş, böylece divanlarındaki Türkçe şiirler arasına Farsça şiirler de eklenmiştir. Bu şairlerden biri de Şeyh Gâlib’dir.
Şeyh Gâlib (ö. 1799) Klasik Türk şiirinin meşhur şairlerinden biridir. Mevlevi şeyhi olması, üslup sahibi bir şair olarak yenilikler getirmesi, Türk Edebiyatı’nda Hint üslubunu zirveye çıkarması gibi yönleriyle edebiyat tarihlerinde kıymet ve kabul gören bir isimdir. Şeyh Gâlib’in Türkçe divanında ve bazı şiir mecmualarında Farsça şiirleri de yer almaktadır. Mevlana hayranı olan şair hem geleneğin etkisi hem de Mevlâna’ya olan bağlılığını göstermek amacıyla Farsça şiirler kaleme almıştır. Genellikle gençken yazdığı Farsça şiirlerinin tamamını layıkıyla tercüme edip anlamak, onun edebî kimliğini ayrıntılı biçimde tespit etmek açısından önemlidir. Bilhassa Hint üslubu etkisiyle yazdığı bu şiirlerde türlü hayaller kurmuş, kendine has üslubuyla birçok mana yakalamıştır. Bu Farsça şiirler, Şeyh Gâlib’in poetikasına katkı sağlayıcı mahiyettedir.
Bu makalede Şeyh Gâlib’in divanında yer alan kaside, kıta, gazel, musammat, nazm, rubai, müfred, matla, ferd gibi nazım şekilleriyle yazılmış toplamda 87 (seksen yedi) parça Farsça şiirin Türkçeye çevirisi yapılacak, bu şiirlerden hareketle Şeyh Gâlib’in edebî kişiliğine dair tespitlerde bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Klasik Türk şiiri, Şeyh Gâlib, Farsça, Hint üslubu, Şevket-i Buhârî.
Abstract
The language of classical Turkish poetry is Turkish. In divan and mathnawis, Turkish poems were written in the best way, which can be considered as the vocabulary of Turkish. On the other hand, the long-standing exchange of Turkish literature with Persian has also influenced classical poets, and poets have also sought to write poetry in Persian. It is possible to come across examples of Persian titles, lines, couplets and poems in divan, tezkire and masnavi samples in almost every century. Poets such as Fuzûlî, Muhibbi, Nef'î, Nâbî, and Yenişehirli Avnî collected their poems in Persian divans. Many poets, on the other hand, showed their interest in Persian by writing piecemeal poems instead of creating another divan, so they added Persian poems to the Turkish poems in their divan. One of these poets is Şeyh Galib.
Şeyh Galib (d. 1799) is one of the famous poets of Classical Turkish poetry. He is a valuable and accepted name in the history of literature with his aspects such as being a Mevlevi sheik, bringing innovations as a poet with style, and bringing the Indian style to the top of Turkish Literature. There are also Persian poems in Şeyh Galib's Turkish divan and some poetry journals (macmuas). The poet, who is a fan of Mevlana, wrote Persian poems to show both the influence of the tradition and his devotion to Mevlana. It is essential to correctly translate and understand his Persian poems, which he usually wrote when he was young, to determine his literary identity in detail. Especially in these poems, which he wrote with the influence of the Indian style, he had various dreams and captured many meanings with his unique style. These Persian poems contribute to understanding Şeyh Galib's poetics.
In this article, a total of 87 (eighty-seven) pieces of Persian poems.
Keywords
Classical Turkish poetry, Şeyh Galib, Persian, Indian style, Şevket-i Buhari.