Kara Fazlî’nin (1520 - 1564) Mersiyeleri
(Marsiyas of Kara Fazlî
)
|
Yazar
|
:
Mustafa Özkat
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
29
|
|
Sayfa |
:
1083-1121
|
Özet
XVI.yüzyıl, tarihî zaferlerin yanı sıra ilmî, edebî ve mimarî başta olmak üzere her alanda başarılara imza atılanmuhteşem bir devirdir. Yalnızca Osmanlı’nın egemen olduğu coğrafyada değil, Viyana’dan Çin denizine kadar Türkçenin hâkim olduğu bütün coğrafyada bu başarıları gözlemlemek mümkündür. Türk edebiyatının bütün tür ve şekillerinde zirve isimler ve onların kaleminden çıkmış şaheserler de bu devirde ortaya çıkmıştır. Tezkirelere kaydedilmiş 4000’e yakın divan şairinin 300’den fazlasının Kanûnî döneminde yaşamış olması, bu devirde edebî faaliyetlere gösterilen ilginin bir işareti olsa gerek. İşte böyle bir devirde yaşamış şairlerden biri de Kara Fazlî’dir (1520-1564). Gül ü Bülbül mesnevisi ile tanınmış ve tezkirelerde adından övgüyle söz edilmiş bu şairin günümüze kadar eksiksiz ulaşmış bir dîvânı bulunmadığı için, şiirleri 2005 yılında mecmualar taranarak bir araya getirilmeye çalışılmıştır. Atasözü ve deyimlerle yüklü ve çift kafiyeli gazellerinden kaside ve musammatlarına kadar bütün nazım şekillerinde başarılı örnekler vermiş olan Fazlî, mersiye gibi elem ve keder yüklü şiirler de kaleme almıştır. Hizmetinde bulunduğu Şehzâde Mehmed’in ve Şehzâde Mustafa’nın genç yaşta ölümleri üzerine yazdığı ikişer mersiyeden yalnızca birer tanesi edebiyat dünyasının malumu olan Kara Fazlî’nin diğer mersiyeleri de tanınmayı hak etmektedir. Bu itibarla makalemizde şairin hayatı ve eserleri hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra mersiye türü hakkında genel bir bilgi aktarılmış; şairimizin 1’i Kerbelâ şehidi Hz. Hüseyin ile ilgili olmak üzere yazdığı toplam 6 mersiyesi, kaydedildikleri yazma nüshalar karşılaştırılarak ortaya konmuş, şekil ve içerik açısından da tahlil edilmiştir. İçten ve samimi duyguların sade sayılabilecek bir dille aktarıldığı bu şiirlerin, bundan sonra mersiyeler üzerine yapılacak yeni yayınlarda hak ettiği değeri göreceğine şüphe yoktur.
Anahtar Kelimeler
Kara Fazlî, mersiye, XVI. yüzyıl, Şehzâde Mehmed, Şehzâde Mustafa.
Abstract
XVI.century is a magnificent period in which successes were achieved in every field, especially scientific, literary and architectural, as well as historical victories. It is possible to observe these achievements not only in the geography dominated by the Ottoman Empire, but also in the whole geography where the Turkish language is dominant, from Vienna to the sea of China. Top names in all genres and forms of Turkish literature and their masterpieces emerged in this period. The fact that more than 300 of the nearly 4000 divan poets recorded in the biographies lived in the Kanuni period must be a sign of the interest shown in the literary activities in the Ottoman Empire. One of the poets who lived in such a period is Kara Fazlî (1520-1564). Known for his Gül ü Bülbül masnavi and who was praised in biographies, this poet's poems were tried to be gathered by scanning magazines in 2005, since there is no divan that has survived to the present day. Fazlî, who has given successful examples in all forms of verse, from ghazals with double rhymes to odes and musammats, which are loaded with proverbs and idioms, also wrote poems full of pain and sorrow, such as marsiyas. Known in the world of literature for only one of the two marsiyas he wrote on the deaths of Şehzâde Mehmed and Şehzâde Mustafa at a young age, Kara Fazlî's other marsiyas deserve as much recognition as well. In this respect, in our article, after giving a brief information about the poet's life and works, a general information about the marsiya genre is given; total of 6 marsiyas he wrote, one of which was about the martyr Huseyin of Karbala, were revealed by comparing the manuscripts they were recorded, and analyzed in terms of form and content. There is no doubt that these poems, in which genuine and sincere feelings are conveyed in a language that can be considered simple, will see the value they deserve in new publications on marsiyas.
Keywords
Kara Fazlî, marsiya, XVI century, Şehzâde Mehmed, Şehzâde Mustafa.