Aşk Yolunda Bir Serçenin Hikâyesi: II. Bâyezid Devri Şairlerinden Kâdirî’nin ‘Işk-nâme Adlı Mesnevisi
(The Story of a Sparrow on the Path of Love: The Mathnawi Named ‘Işk-nâme of Kadirî from the Poets of the Bayezid II Period
)
|
Yazar
|
:
İsa Akpınar
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
29
|
|
Sayfa |
:
81-117
|
Özet
Sultan II. Bâyezid dönemi, gerek konu zenginliği gerekse eser sayısı itibariyle klâsik Türk edebiyatının önemli bir devresidir. Türkçenin yanı sıra Farsçanın da telif lisanı olarak kullanıldığı bu dönemde muhtelif tür ve konularda birçok edebî eser kaleme alınmıştır. Bu eserlerden biri de Kâdirî’nin bugüne kadar varlığı bilinmeyen ‘Işk-nâme’sidir.
Bu eserin bilinen tek nüshası, Kayseri Raşid Efendi Kütüphanesi 616 numarada kayıtlıdır. ‘Işk-nâme, muhtevi olduğu 31 beyitlik Türkçe kaside ve 2 beyitlik Arapça dua kıtası hariç Farsça olarak kaleme alınmıştır. Başına ve sonuna eklenen mukaddime manzumeleriyle birlikte 230 beyitten müteşekkil olan bu mesnevi, kahramanları serçe olan bir aşk hikâyesidir. İki bölümden oluşan hikâyede önce âşık ve maşuk serçenin konuşmalarına daha sonra da Hz. Süleyman ile âşık serçenin muhaveresine yer verilmiştir. Eserin Hz. Süleyman ile âşık serçe arasında geçen muhavere bölümü, didaktik niteliktedir. Bu bölümde önce, hakikat yolunun dört mertebesi/makamı olan meyil, irâdet, muhabbet ve aşk üzerinde durulmuştur. Daha sonra aşkın üç mertebesi kısaca izah edilmiştir.
Makalenin girişinde, II. Bâyezid döneminde edebiyatı himaye ve Farsça şiir yazma meselesine kısaca temas edilmiştir. Birinci bölümde, ‘Işk-nâme’nin müellifi Kâdirî’nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ‘Işk-nâme’nin nüshası tanıtılarak telif yeri, tarihi ve kime sunulduğu hakkında bilgi verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
II. Bâyezid, Kâdirî, aşk, mesnevi.
Abstract
The reign of Sultan Bâyezid II is an important period of classical Turkish literature in terms of both the richness of subject matter and the number of works. During this period, in which Persian was used as the language of composition as well as Turkish, many literary works were written in various genres and subjects. One of these works is Kâdirî's ‘Işk-nâme, the existence of which is unknown until today.
The only known copy of this work is recorded in Kayseri Raşid Efendi Library, number 616. ‘Işk-name was written in Persian, except for a Turkish ode of 31 couplets and an Arabic prayer stanza of 2 couplets. This mathnawi, which consists of 230 couplets, together with the verses added at the beginning and end, is a love story whose protagonists are sparrows. The story consists of two parts, first the conversation between the lover and the beloved sparrow, and then the conversation between the Prophet Solomon and the lover sparrow. The conversation between Solomon and the sparrow in love is didactic in character. In this section, first of all, the four levels of the path of truth, inclination, will, affection and love are emphasized. Then, the three levels of love are briefly explained.
In the introduction of the article, the issue of patronizing literature and writing Persian poetry during the reign of Bâyezid II is briefly touched upon. In the first chapter, information about the life and works of Kâdirî, the author of ‘Işk-nâme, is given. In the second part, the copy of ‘Işk-name is introduced and information is given about the place of composition, the date of composition and to whom it was presented. Then, the form, arrangement and language features of the work were emphasized. Again in this section, a broad summary of the story is given and the sources of the masnavi are discussed.
Keywords
Bâyezid II, Kâdirî, love, mathnawi.