BAYKARA MECLİSİ’NDEN YANSIMALAR -Alî Şîr Nevâî Etrafında Gelişen Olaylar-İlmî ve Edebî Meclisler 6-
(REFLECTIONS FROM BAYKARA ASSEMBLY -The Events Developing Around Ali Şîr Nevâî-Scientific and Literary Assemblies 6-
)
|
Yazar
|
:
Ahmet Kartal
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2021
|
|
Sayı |
:
26
|
|
Sayfa |
:
335-389
|
Özet
Zeynüddîn-i Vâsıfî tarafından Farsça olarak kaleme alınan Bedâyi’u’l-vekâyi’, özellikle Türk kültür ve sosyal hayatına dair ihtiva ettiği geniş ve önemli bilgiler vesilesiyle dikkat çekmektedir. Bu çalışmada, Bedâyi’u’l-vekâyi’de yer alan, Türkistân coğrafyasındaki Türk kültür hayatına ışık tutup günümüze aktaran ve Emîr Alî Şîr Nevâî etrafında oluşan olayları da ihtiva eden üç bölümün tercümesine yer verilecektir. Bunlardan birincisi, Emîr Alî Şîr’in yardımcısı Behlül’ün durumu, Nevâî’nin Hâce Mahmûd-ı Taybâdî’nin övgüsü görünümünde olan, ancak onun zemmedildiği Farsça bir inşası, Mevlânâ Sâhib-dârâ tarafından anlatılan Emîr Alî Şîr ile Şeyh Behlül, Emîr Sadruddîn Yûnus ve Mevlânâ Fasîhuddîn Sâhib-dârâ arasında gerçekleşen olayları; ikincisi Emîr Alî Şîr’in dindarlığı ve iffetinin Sultan Hüseyn-i Baykara ile eşi Hadîce Bigüm tarafından sınanması, Sultan Hüseyn-i Baykara ile Emîr Alî Şîr’in birbirlerini karşılıklı şeyh-mürid olarak görmeleri, dönemin önemli şair ve âlimlerinden Mevlânâ Şihâb etrafında gerçekleşen olayları; üçüncüsü, 927/1520 yılının Muharrem/Ocak ayının onuncu günü, Muzafferuddîn Sultan Muhammed Bahâdır’ın, Vâsıfî’den Emîr Alî Şîr’in hüviyetini ihtiva eden hikâye ve latifelerden anlatmasını istemesi üzerine onun anlattıklarını ihtiva etmektedir. Üçüncü bölümde, Mevlânâ Sâhib-dârâ’nın Alî Şîr’in ölümü üzerine yazmış olduğu terkib-bend nazım şekliyle yazılmış mersiye ile Muhammed Şeybânî Han’ın 912/1507 yılının Zilhicce/Nisan ayının sonunda, Nahşeb şehrinden Herât’a gelmesi üzerine yazmış olduğu terkib-bend şeklindeki övgü şiiri de yer almaktadır. Ayrıca bu bölümde Emîr Alî Şîr’in Mevlânâ Sâhib-dârâ için söylediği Türkçe bir beyit de bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Şiir meclisi, ilmî meclis, Emîr Alî Şîr, mersiye
Abstract
Written in Persian by Zeynüddin-i Vâsıfî, Bedâyi'u'l-vekâyi' draws attention especially with the extensive and important information it contains on Turkish culture and social life. In this study, the translation of three chapters in Bedâyi'u'l-vekâyi, which sheds light on the Turkish cultural life in the geography of Turkistan and transfers it to the present, and which also includes the events around Emir Alî Şîr Nevâî will be included. The first of these is the situation of Behlül, the assistant of Emir Ali Şîr, a Persian construction of Nevâî that looks like Hâce Mahmûd-ı Taybâdî's praise but is based on him. The events that took place between Yunus and Mevlânâ Fasîhuddîn Sâhib-dârâ; Secondly, the testing of Emir Ali Şîr's piety and chastity by Sultan Hüseyn-i Baykara and his wife Hadice Bigüm, the fact that Sultan Hüseyn-i Baykara and Emir Ali Şîr saw each other as sheik-disciple, the events that took place around Mevlânâ Şihâb, one of the important poets and scholars of the period. ; the third, on the tenth day of Muharram/January of the year 927/1520, contains what Muzafferuddin Sultan Muhammad Bahâdir told him after he asked Vâsıfî to tell stories and jokes containing the identity of Emir Ali Şîr. In the third part, Mevlânâ Sâhib-dârâ's composition-bend poem written on the death of Alî Şîr is accompanied by an elegy written in verse also with a praise poem in the form of "composition-bend" written by Muhammed Shaybani Khan upon his arrival to Herat from Nahsheb at the end of Dhul-Hijjah/April in 912/1507. In addition, in this section, there is a Turkish couplet that Emir Alî Şîr said for Mevlânâ Sâhib-dârâ.
Keywords
Poetry assembly, scientific assembly, Emir Alî Şîr, elegy, praise poetry,