Sadi’nin Gülistan’ında Hayvan Teşbih ve Temsilleri
(Various Animal Analogy and Representations in Sadi’s Gulistan
)
|
Yazar
|
:
Yusuf Babür
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
24
|
|
Sayfa |
:
41-107
|
Özet
İnsan, var olduğundan beri eşyayı ve tabiatı anlayıp anlatma gayreti içerisinde olmuştur. Bunun için, bilinenlerden hareketle bilinmeyeni anlamlandırmaya ve adlandırmaya çalışmıştır. İnsanoğlu gibi hayvanlar da çeşitli özellikler ve güdülerle yaratılmıştır. İnsan, yaratılışından beri hayvanlarla iç içedir. Onlardan özelliklerine göre istifade etmiş, bir kısmından da uzak durmuştur. İnsan, binlerce yıldır birlikte olduğu bu varlıkların neredeyse bütün özelliklerini kavramıştır. Mitolojik pek çok anlatıda hayvanlara yer vermiştir. Yeni varlıkları ve eşyayı adlandırırken ya da tanımlarken onları hayvanlara teşbih ederek daha anlaşılır kılmıştır. Bu hayvan teşbihleri, zamanla gelişerek belagat unsuru hâline gelmiştir. Fars edebiyatının XIII. yüzyıldaki meşhur müelliflerinden olan Sadi-yi Şirazi de hayat tecrübelerini nükteli şekilde anlattığı Gülistan adlı eserinde bu edebî sanatlardan sıkça yararlanmıştır. Sadi, hayvanlara dair teşhis ve teşbihe pek çok örnek vermiştir. Osmanlı Klasik dönem şairleri de hayvan teşbih ve temsilleriyle süslü sayısız şiir kaleme almıştır. Öyle ki hayvanların olay kahramanı olarak kullanıldığı müstakil eserler dahi kaleme alınmıştır. Bu çalışma, söz konusu verilerin ışığında çeşitli milletlerin mitolojik anlatılarında yer alan hayvanlara dair teşbih ve temsilleri ele almıştır. Gülistan’da geçen hayvanlar tasnif edilerek başlıklandırılmış ve bu hayvanların edebiyatta değinilen özelliklerinden bahsedilmiştir. Ayrıca; birer mazmun olarak kullanılan bu hayvanlar hakkında divan şiirinden örnekler verilmiştir. Ardından Sadi’nin Gülistan’daki örnekleri ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Divan Şiiri, Sadi-yi Şirazi, Gülistan, Hayvan Teşbih ve Temsilleri.
Abstract
Human beings have been trying to understand and explain things and nature since their existence. For this reason, he tried to make sense of the unknown and to name it by referring to the known. Like human beings, animals are created with various characteristics and motives. Human has been intertwined with animals since his creation; he has used them according to his characteristics, while he has shunned some of the animals. Man has grasped almost all the features of these beings he has been with for thousands of years. Many mythological narratives have featured animals. In naming or describing new beings and objects, he also made them more comprehensible by likening them to animals. These animal similitudes have evolved over time and become an element of eloquence. Sadi-yi Shirazi, one of the famous writers of Persian literature in the XIIIth century, frequently benefited from these literary arts in his work Gulistan, in which he narrated his life experiences in a witty way. Sadi has used numerous examples of analogy related to animals. Poets of the Ottoman Classical period also wrote numerous poems decorated with animal similitude and representations. Even works where animals are used as protoganists have been written. This study dealt with the description and representations of animals in the mythological narratives of various nations in the path shown by these data. The animals in Gulistan were classified and titled and the characteristics of these animals used in literature were mentioned. In addition, examples of these animals used as metaphorical statements are given from the Divan poetry. Later, Sadi's examples in Gulistan were discussed.
Keywords
Divan Poetry, Sadi-yi Şirazi, Gulistan, Animal Analogy and Representations.