Monologdan Çoksesliliğe: Cem Sultan Şiirinde Dedim-Dedi Söyleyişi
(From Monologue to Polyphony: I Said-Said Method in Cem Sultan Poem
)
|
Yazar
|
:
NAZİRE ERBAY
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
23
|
|
Sayfa |
:
251-269
|
Özet
Sanat, farklı anlatım araçlarıyla, örtülü veya açık olarak
sanatçının ben’ine dair olanları aktarır. Şiirde sözün gücü,
şairin tercih ve üslubuyla ben’i anlatma yönünde şekillenebilir.
Klasik edebiyatın dili geleneksel ve kurallıdır. Bu geleneğin
içinde dil, daha çok şiirsel işlevdedir. Şairler dili, yüzyıllarca tek
yönlü kullanmamıştır. Klasik şairler, şiir dilinin iletişime dayalı
tabiatını eserlerinde yansıtmışlardır. Aynı zamanda şiiri
vasıtasıyla ‘öteki’lerle iletişim kurma yoluna girerler. Bu sayede
kendi kendileriyle konuşur ve iletişimin çok boyutlu
imkânından faydalanırlar.
Cem Sultan (1459-1465) klasik şiir geleneğine bağlıdır, ama
şiir yazma tekniğinde dedim-dedi söyleyişini sıklıkla kullanarak
özel tercihlerini de göstermiştir. Cem Sultan, şiir dilindeki
tercihlerinde sadece sanatkârlığını gösterme, bireyselliği ilgili
sonuçlara varılmasına da imkân verir. Bu bağlamda şairin
Türkçe Divanı’nda dedim-dedi söyleyişi dikkat çeker. Cem
Sultan şiirlerinde dedim-dedi söyleyişini bir mesaj iletkeni
olarak kullanır. Şair, bu özel söyleyişle ‘ben’ ve ‘sen’ öznesini
öne çıkarır. Bu tür beyitlerde kendisiyle konuşan şair, toplumun
ruhunu da yansıtır. Muhatabına sık sık soru soran şair,
okurunu metinden koparmaz. Şair soru-cevap yönteminin peşi
sıra, okurunu ulaşmak istediği noktaya götürür. Cem Sultan
gazellerinde ‘düş’ kavramını dedim-dedi söyleyişi içinde de sık
sık kullanır. Cem Sultan klişe hale gelen dedim-dedi usulüyle
korkularını, hayatla yüzleşmesini, mutluluğunu ya da hayatın
acımasızlığı karşısında duruşunu dile getirir. Şair, geleneksel
şiir söyleyişle muhatapları ile bir diyalog kurar ve bu sayede
şiirinde çoksesliliği sağlar. Bu çalışmada, bir şair olarak, Cem
Sultan’ın gazellerindeki dedim-dedi söyleyişi ile tek seslilikten
çoksesliliğe doğru, sözü kullanışı üzerinde durulmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Cem Sultan, dedim-dedi, rüya, monolog, çokseslilik.
Abstract
Art, through different means of expression, implicitly or
explicitly conveys those of the artist's self. In poetry, the
power of speech can be shaped in the direction of the poet's
choice and . The language of classical literature is
traditional and normative. Within this tradition, language
has a poetic function. Poets have not used language for
centuries for one way. Classical poets reflected the
communicative nature of poetry in their works. At the
same time, they enter the way of communicating with
‘other’ people through their poetry. In this way, they talk
to themselves and take advantage of the multi-dimensional
means of communication.
Cem Sultan adheres to the tradition of classical poetry,
but he also applied his special preferences in poetry writing
technique. Cem Sultan, in his poetic language, not only
shows his artistry, but also allows his individuality to
reach conclusions. In this context, the poet's remark on the
Turkish Dıvan I said-said. Cem Sultan uses the method of
I said-said in his poems as a message conductor. The poet
emphasizes the subject ‘me’ and ‘you’ with this particular
saying. The poet who speaks to him in such couplets also
reflects the spirit of society. The poet who frequently asks
his interlocutor does not keep his reader away from the
text. After the question and answer method, the poet takes
his readers to the point he wants to reach. Cem Sultan
frequently uses the concept of ‘dream’ in his lyrics in I
said-said. Cem Sultan expresses his fears, confrontation
with life, happiness or stance in the face of the cruelty of
life with I said-said. The poet establishes a dialogue with
his interlocutors through traditional poetry and thus
provides polyphony in his poetry. In this study, as a poet, in Cem Sultan’s lyric, I said-he/she said , the use of words
from monophonic to polyphonic is emphasized.
Keywords
Cem Sultan, I said-said, dream, monologue, polyphony.