Klâsik Türk Şiirinde Şifâlı Bitkiler Üzerine Bir Deneme
(An Essay On The Medicinal Plants (Herbs) in Classical Turkish Poetry
)
Yazar
|
:
Bayram Ali Kaya
|
|
Türü |
:
|
Baskı Yılı |
:
2015
|
Sayı |
:
15
|
Sayfa |
:
263-314
|
Özet
Şifâlı veya tıbbî bitkiler, genel olarak bedeni güçlendirmelerinin
yanı sıra tedavi amaçlı ve çeşitli terkipler hâlinde
kullanılabilen otlar, sebzeler, çiçekler ve meyveler olmak
üzere, ilgili tüm bitkiler şeklinde tanımlanmaktadır.
Kendi içinde bir giriş, dört bölüm ve bir sonuçtan oluşan,
taradığımız otuz civarında dîvândan aldığımız belirli
beyit örnekleri çerçevesinde ve bir deneme mâhiyetinde düşünülen
bu çalışma ile öncelikle şifâlı bitkilerin klâsik Türk
şiirinde nasıl ve ne şekilde ele alındığının belirlenmesi
amaçlanmıştır. Bu makale ile ayrıca anılan bitkilerin, hem
başta çiçek olmak üzere bitki kültürümüz, hem de folklorumuzdaki
yer ve öneminin tespiti için gerekli olan malzemenin
bir kısmının ortaya konulmasına gayret edilmiştir.
Yaygın adıyla dîvân şairi olarak bilinen klâsik Türk
şairleri şiirlerinde hemen her şeyi, son derece zengin bir
muhtevâ ve konu çeşitliliği içerisinde işlemişlerdir.
Bununla birlikte şairlerimiz daha ziyâde aşkı, güzeli ve
güzelliği dile getirmiş; hatta işledikleri konu her ne olursa
olsun bunu büyük oranda ya sevgili ya da âşık odaklı ele
almışlardır.
Âşığı onulmaz bir aşk hastası olarak gören şairlerimiz,
esasen sevgiliye kavuşamamanın yol açtığı türlü rahatsızlıkların
şifâsı peşinde koşmuş, daha çok bu vesile ile şiirlerinde
sağlıktan, hastalıklardan, bunların tedavi yollarından
ve tedavide kullanılan ilaçlar çerçevesinde bitkilerden
bahsetmişlerdir. Bunu yaparken bitkilerin renk, biçim ve
kokularının yanı sıra şifâlı yönleri üzerinde de durmuş;
ayrıca ele alınan bitki ile yine sevgili, âşık ve rakip arasındaki
çeşitli ilgilere değinmişlerdir.
İlgili beyit örneklerinin değerlendirilmesinden hareketle,
hangi hastalıkların tedavisinde hangi bitkilerden yararlanıldığına
dâir bazı bilgiler elde edilmiş, bu çerçevede örneğin
yaralar için kâfur merheminin, ciltte vs. meydana
gelen yarık ve çatlaklar için yâsemin yağının, sıtma için nar şerbetinin, mide ve karaciğer rahatsızlıkları için ise
şahteren
Anahtar Kelimeler
Klâsik Şiir, şifâlı bitkiler, tıbbî bitkiler, ağaçlar, çiçekler, Türk folkloru.
Abstract
Medicinal plants (herbs) are especially defined as
plants like herbs, vegetables, flowers and fruits that is
used for medical purpose as well as strengthening the
body.
This paper is consist of an introduction, four chapter
and a conclusion. Within this scope, it is scanned about
thirty
Keywords
Classical Poetry, medicinal plants, herbs, trees, flowers, nationale culture, Turkish folklore.