Türk Edebiyatında Urfî-i Şîrâzî Şerhleri
(Commentaries of Urfî-i Shirazî in Turkish Literature
)
|
Yazar
|
:
Mehmet Akif GÖZİTOK
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
19
|
|
Sayfa |
:
77-122
|
Özet
Sebk-i Hindî’nin kurucularının ve en meşhur temsilcilerinin
başında gelen Urfî-i Şîrâzî, XVII. yüzyıldan itibaren
pek çok divan şairini etkileyerek Klasik Türk Edebiyatı’nda
yeni üslup denemelerinin başlamasına zemin hazırlamıştır.
Fakat Urfî’nin şiirini anlayabilmek için oldukça geniş bir
entellektüel birikime ve şiir alt yapısına hatta biraz da şair
olmaya ihtiyaç vardır. Nitekim bu hakikati gören Türk
şairleri de Urfî’nin şiirini anlamak ve anlatabilmek için
onlarca şerh yazmıştır. Bu makalede, Urfi-i Şîrâzî’nin
şiirlerini Türk edebiyatında kimlerin şerh ettiği, yazma eser
kütüphanelerinde yapılan ayrıntılı taramalar ve karşılaştırmalar
neticesinde ortaya konmuştur. Ayrıca bu şerhlerin
muhtevaları ve nüshaları hakkında geniş bilgilere yer verilmiş;
kataloglara yanlış kaydedilmiş pek çok Urfî-i Şîrâzî
şerhinin gerçekte kimlere ait olduğuna değinilmiştir. Yazma
eser kütüphanelerinde tespit edilen şerhler ise dörde tasnif
edilerek Şerhleri Belirlenen Şârihler başlığında kütüphanelerde
eserleri bulunan şârihler ve eserleri; Şerh Mecmualarında
Rastlanan Şârihler başlığında müstakil bir şerhine
tesadüf edilemeyen fakat mecmualarda isimlerine rastlanan
şârihler; Şerhleri Belirlenemeyen Şârihler başlığında şerhi
olduğu biyografik eserlerde kayıtlı olan fakat kütüphanelerde
nüshasına tesadüf edilemeyen şârihler; Şârihleri Belirlenemeyen
Şerhler başlığında ise kütüphanelerde müellifi
meçhul olan şerhler beyan edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Urfî-i Şîrâzî, Sebk-i Hindî, Türk Edebiyatı, Şerh Literatürü, Edebî Şerhler
Abstract
Urfî-i Shirazî, who is one of the leading founders and
famous pioneers of the Sebk-i Hindî school, had an influence
on starting of new style types by affecting many
Diwan poets in the Classical Turkish Literature from 17th
century. Yet, it is necessary to have an extensive intellectual
knowledge, background of poetry, and also to be like a
poet in order to grasp the poems by Urfi. Thus, the Turkish
poets wrote tens of commentaries in order to understand
and explain the poems by Urfi. In this paper, after a
detailed scanning and many comparisons in manuscript
library those who made explanations and commentaries on
Urfî-i Shirazî are discussed and pointed on. Also, the contents
of the copies of mentioned commentaries are widely
discussed, which led to pointing out some incorrectly labeled
Urfî-i Şîrâzî commentary and showing who they were
really belonged to. All the content found in the manuscript
library are classified into four groups; The Commentators
whose commentaries are stated, which simply represents
the poets whose work is able to be found in libraries with
their works; The commentators who are common to be
found in paraphrase macmuas, which represents the commentators
who are found in macmuas but have no known
individual commentaries; The commentators whose
commentaries are not stated or known, which represents
the commentators who are known to have commentaries
according to biographic works on them but do not have any
available paraphrase in libraries; The commentaries whose
commentators are not known, which represents the work
that is paraphrased but its commentator is unbeknown.
Keywords
Urfî-i Shirazî, Sebk-i Hindi, Turkish Literature, Literature of Commentary, Literal Commentary