Nigârî Divanında Rind ve Zâhid
(Rind and Zâhid in Nigârî’s Divan
)
|
Yazar
|
:
Ayşe Sağlam
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
|
Sayı |
:
17
|
|
Sayfa |
:
267-282
|
Özet
Birbirine zıt iki insan tipinin temsilciliğini yapan rind ve
zâhid, Klasik Türk şiirinde adından çok söz edilen kişiler
arasındadırlar. Rind; samimiyeti, hoşgörüsü, dürüstlüğü,
kanaatkârlığı, dış görünüşe önem vermemesi ve derinliğiyle
anılırken zâhid; riyakârlık, kabalık, yalancılık, aç gözlülük,
şekilcilik ve yüzeysellikle kendinden söz ettirir. Rind, irfana
yani gönül bilgisine önem verirken zâhid aklı öne çıkarır.
Kendisini akıllı sanan zâhid, dinî meseleleri kavrayacak ruh
inceliğine sahip değildir. Hatta anlamadığını bile anlamayacak
kadar cahildir. Rind, züht ve takvaya önem vermez.
Zâhid ise ibadetlerine sıkı sıkıya bağlıdır. Bu bağlılığın
sebebi, cennette alacağı mükâfatı düşünmesidir. Rind, aşk
ızdırabı çekmekten perişan bir hâle gelmiştir. Aşkı inkâr
eden zâhidin böyle bir ızdırabı yoktur.
Aşka ve irfana önem veren, samimiyeti her şeyin önüne
çıkaran klasik Türk şairleri, kendi dünya görüşlerini temsil
eden rind tipini yüceltirken zâhidi yermişlerdir. Kendilerini
rindle özdeşleştiren bu şairler, her fırsatta zâhidle alay
etmişlerdir. Söz konusu şairin bir mutasavvıf, hatta bir
tarikat şeyhi oluşu bile bu geleneği değiştirmez. Örneğin,
19. yüzyılın başarılı mutasavvıf şairlerinden olan Nigârî
şiirlerinde sık sık zâhide sataşır. Nakşibendî tarikatının
mürşitlerinden olan Nigârî, şiir söz konusu olunca
tasavvufi kimliğini bir yana koyar. Klasik şiir geleneğinin
ölçülerine riayet eden şair, rind kimliğine bürünerek kaba
sûfî tipini sert bir dille eleştirir.
Bu çalışmada, rind ve zâhid kavramlarının Nigârî
Divanı’nda ele alınış şekli üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Nigârî, divan, rind, zâhid.
Abstract
Rind and zâhid representing two opposite characteristics
of person are among people who are mentioned in
the classical Turkish poetry. While rind is remembered
with sincerity, tolerance, honesty, frugality, not giving
importance to the appearance and deep personality, zâhid
is mentioned with hypocrisy, vulgarity, lying, greed,
formalism and superficiality. While zâhid stands out mind,
rind gives attention lore which means knowledge of hearth.
Zâhid feels smart itself but he does not have the fineness of
spirit to grasp the religious issues. In fact, he is so ignorant,
that does not even understand lacking in understanding.
Rind does not matter piety and taqwa, while zâhid is
closely linked to the worship due to thinking of receiving
the reward of heaven. Rind drinks wine continuously that
he doesn’t drop the glass from his hand. To take the agony
of love he has become a desolate. Zâhid who deny the love
has neither concern of drinking wine nor concern of loving
a beautiful.
Classical poets who give importance to the love and
wisdom, put up sincerity in front of everything exalt the
rind type which represent their world view meantime they
humiliate zâhid. These poets who identify themselves with
rind type, at every oppurtunity, they mocked at zâhid.
Even the poet is to be sufi or cult sheikh doesn’t change this
tradition. For instance, Nigârî who is one of the 19 th century
successful sufi poet often annoys zâhid in his poems.
Nigârî, one of the sheiks of the Naqshbandi Sufi order,
when it comes to poetry, he puts aside the mystical identity.
The poet who adapts the measure of classical poetry
tradition criticizes sufi type sharply impersonating rind.
In this study, it will be focused on how the concept of
rind and zâhid is approached in Nigârî’s
Keywords
Nigârî, divan, rind, zâhid.