Mahallî Şairin Mahallî Coğrafyası: Kütahyalı Rahîmi’nin Şiirlerinde Yer Adları
(Local Geography of The Local Poet: Place Names in the Poetry of Rahimi of Kutahya
)
|
Yazar
|
:
Hasan Kaplan
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
|
Sayı |
:
17
|
|
Sayfa |
:
121-172
|
Özet
Divan edebiyatında farklı üslup hareketleri ile karşılaşmak
mümkündür. Klasik üslup, sebk-i Hindî, hikemî üslup,
mahallileşme gibi üsluplar şairlerin edebî kişiliklerinin ve
şiirlerindeki muhtevî unsurların şekillenmesinde etkili
olmuştur. Bunlardan mahallini sevmek ve mahallini
işlemek, İstanbul’un ve mahallinin dilinin farkına varmak
olarak nitelenebilecek mahallileşme, şairler üzerinde her
dönem etkili olmuştur. Bu üslubun çerçevesinde şiirlerini
yazan şairlerden biri de Kütahyalı Rahîmî’dir. 16. yüzyıl
şairlerinden olan Rahîmî yaşadığı yüzyılda şiirlerindeki
mahallî ögelerle dikkati çekmektedir. Rahîmî Anadolu’nun
çeşitli şehirlerinde bulunan bir şair olarak şiirlerinde
mahallî coğrafyaya sıkça yer vermiştir. Şair, Anadolu’dan
19 farklı şehre 130 defa yer vermiştir. Anadolu’yu; yaşadığı
bölgeleri şehirleri, ırmakları, denizleri, dağları ve mesire
alanlarıyla işlemiş, coğrafyanın sağladığı her türlü
çağrışımdan faydalanmaya çalışmıştır.
Divan edebiyatında coğrafya, mekân-insan bütünleşmesi
bağlamında daha çok sevgili ve âşıkla münasebet içinde
kullanılır. Coğrafyayı tarihî olaylar ve unsurlar içinde
tarihî göndermelerle işleyen şair bazen gerçek bazen de
dekoratif bir coğrafyaya yer verir. Böylece coğrafya şairin
tevriye, cinas, iham, teşhis, teşbih gibi farklı edebi
sanatlarına kaynaklık eden bir çağrışım ögesi olarak da
şiirdeki yerini alır. Bu çalışmada önce
Anahtar Kelimeler
Kütahyalı Rahîmî, mahallileşme, Anadolu coğrafyası, mekân-şair ilişkisi, yer adları.
Abstract
In Divan literature it is possible to come across different
movements of style. Styles such as classical style, sebk-i
Hindi (Indian style), hikemi uslup (didactic style),
localization have been influential in the shaping of poets'
literary identities and of contents in their poetry. Among
these styles, localization, which can be defined as loving
and dealing with the local, becoming aware of the language
of the local and of Istanbul, reflecting the features of
utterance, has been influential on poets in every period.
One of the poets who wrote their poems in line with this
style is Rahimi of Kutahya. One of the poets of the sixteenth
century, Rahimi attracts attention with local elements in
his poetry in that century. As a poet who visited different
cities in Anatolia, Rahimi abundantly included local
geography in his poetry. The poet included nineteen
different cities of Anatolia 130 times. He dealt with
Anatolia with the cities he lived in, with its rivers, seas,
mountains, recreation areas and he tried to make use of all
kinds of connotations provided by geography.
In Divan literature geography is mostly used within a
relationship between lover and beloved in the context of
place-man union. The poet, who dealt with geography
through historical references within historical events and
elements, includes geography occasionally in its real sense
and occasionally as a decorative instrument. Thus,
geography takes its place in poetry as an element of
connotation that forms the basis for different figures of
speech the poet uses such as double-entendre, pun,
personification, simile and iham. This study examined first
of all the relation of
Keywords
Rahimi of Kutahya, localization, Anatolian geography, place-poet relation, place names.