Summary
Bir Mahlas İki Şair: Yûsuf Emîrî ve Emir Ömer Han Üzerine Notlar
Çağatay Edebiyatı’nın klâsik öncesi dönem şairlerinden olan Yûsuf Emîrî, XV. yüzyılda yaşamış ve Çağatay Edebiyatı’nın gelişmesinde Yakînî, Sekkâkî, Gedâyî, Lutfî vb. şairlerle önemli bir rol oynamıştır. 1810 yılında Hokand Hanlığı tahtına oturan Emir Ömer Han ise Çağatay Edebiyatı’nın son dönem şairleri arasındadır. Her iki şair de şiirlerinde “Emîrî” mahlasını kullanmış, bu durum uzun yıllar süren bir karışıklığa yol açmıştır. Bu karışıklığın başında Ömer Han Dîvânı’ndaki şiirlerin, “Emîrî” mahlasından hareketle Yûsuf Emîrî’ye nispet edilmesi gelmektedir.
İlk defa Aleksandr Nikolaeviç Samoyloviç’in İz Tuyugov Çagataytsa Emîrî başlıklı bildirisi ile Türk Edebiyatı Numûneleri adlı eserde ortaya çıktığı tespit edilen Yûsuf Emîrî-Ömer Han karışıklığı, zamanla diğer çalışmalara da yayılmış ve günümüze dek sirayet etmiştir. Ömer Han’ın Dîvân’ı, birçok kaynakta Yûsuf Emîrî’ye ait olarak gösterildiği gibi; Yûsuf Emîrî Dîvânı adıyla da iki defa neşredilmiştir. Bazı kaynaklar, hassaten Yûsuf Emîrî ile ilgili araştırmalarda tesadüf edilen bu karışıklığın muhtelif noktalarına değinerek sorunun önüne geçmeye çalışmış olsa da konu, münferit bir bütün hâlinde ele alınmamıştır. Bu çalışmada, birbiriyle karıştırılan iki şairin kaynak metinler aracılığıyla ayırt edilmesi ve mevcut bilgilerin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.
Keywords
Yûsuf Emîrî, Ömer Han, Çağatay Edebiyatı, Hokand Hanlığı