Summary
Klasik Şiiri Kierkegaard’la Okumak: Varoluş Evreleri ve Tipler
Divan şiiri kendine mahsus bir hayat görüşünü, dünya ve
varoluş algısını da içinde barındırır. Bu hayat görüşünün
makbûl olan ve olmayan tipleri şiire yansır. Bu çalışmayı
ilgilendiren tipler sahte âşık (ehl-i hevâ, ehl-i heves), zâhid ve
âşık’tır. Bu tiplerin belli başlı özellikleri Divan şiiri
mahsullerinde tespit edilebilmektedir. Böylelikle kabule mazhar
olan ve kınanan hayat tarzlarını belirlemek de mümkündür.
Diğer yandan insan varoluş biçimlerini estetik, etik ve dinî
olmak üzere üç kısımda ele alan Kierkegaard bu üç evreyi temsil
eden; edebiyat, müzik, tarih ve mitoloji gibi farklı alanlardan
tipler seçmiştir. Bu çalışmada Divan şiirinin yukarıda bahsi
geçen üç tipi ile Kierkegaard’ın varoluş evreleri arasında bir
karşılaştırma yapılmıştır. Buna göre estetik evrenin dolaysız
hazcısı ile ehl-i heves, etik evrenin ahlakçı tipi ile zâhid, din
evresinin iman şövalyesi ile âşık tipleri mukayeseli bir şekilde
tahlil edilmiştir. Divan şiiriyle doğrudan bir teması tespit
edilemeyen Kierkegaard’ın, tasnif ve tarif ettiği varoluş
biçimleriyle Divan şiirindeki söz konusu tipler arasındaki
benzerliğin nasıl yorumlanabileceği üzerine düşünceler ortaya
konulmuştur.
Keywords
Kierkegaard, divan şiiri, ehl-i hevâ, zâhid, âşık.