Summary
19. Yüzyıl Şairi İlmî’nin Bülbüliyye Mesnevisi
Klasik Türk şiirinde uzun anlatılar denilince akla mesneviler
gelmektedir. Uzun anlatıları konu etmesinden dolayı genellikle
aruzun kısa kalıplarıyla yazılan bu nazım şekliyle din, siyaset,
ahlak, tasavvuf, aşk vb. konulu birçok hikâye kaleme alınmıştır.
Adı geçen bu konular içinde aşkı konu edinenlerin önemli bir
yeri vardır. Klasik Türk şiirinde sıklıkla işlenen aşk
mesnevilerinden biri de gül ve bülbülün hikâyesinin konu
edildiği gül ü bülbüllerdir. Bülbülün güle olan aşkının
anlatıldığı bu hikâyeyi birçok şair gül ü bülbül, bülbülnâme,
bülbüliyye gibi adlarla işlemiş ve bu konu üzerine mesneviler
kaleme almıştır. Gül ü bülbül kaleme alan şairlerden biri de
İlmî’dir. 19. yüzyıl şairlerinden olan İlmî Maraşlıdır. Doğum
tarihi hakkında elde bilgi bulunmayan şairin asıl adı Ali İlmî
olup Çelebi-zâde lakabıyla bilinmektedir Şair, aslen 15. yy’da
Elbistan’a yerleşen Hz. Hüseyin ve Zeynelâbidîn neslinden
olan Nurullah Çelebi soyundan gelmektedir. Bu çalışmada
İlmî’nin kaleme aldığı Bülbüliyye adlı mesnevi konu edilmiştir.
Çalışmada klasik Türk edebiyatındaki gül ü bülbül mesnevileri
hakkında genel bilgiler sunulmuş, Bülbüliyye’nin diğer gül ü
bülbüller arasındaki yeri gösterilmeye çalışılmış, eserin Maraşlı
Çelebizâde Ali İlmî’ye aidiyeti tartışılmış, sonrasında mesnevi,
şekil ve muhteva açısından ele alınarak transkripsiyonlu metni
verilmiştir.
Keywords
İlmî, bülbüliyye, gül ü bülbül, mesnevi.