Summary
Yaygın Bir Yanlıştan Hareketle: Leff ü Neşr Sanatı ve Problemler
Bu yazıda, leff ü neşir sanatına dair, en eski belâgat eserlerinden günümüzde yazılan kitaplara kadar tarama yapılarak tespit edilen problemler ele alınmış ve bunlara açıklık kazandırılmaya çalışılmıştır. Bu makaleyle asıl vurgulanmak istenen, leff ü neşir sanatının -özellikle günümüzde yazılan kitaplarda- “Bir beytin ilk mısraında bulunan iki veya daha fazla…” vb. cümlelerle başlayan tanımına olan itirazdır. Çünkü eski Arap belâgatine dair kitaplarda da konuya dair yazılan Arap harfli Türkçe eserlerde de leff ü neşrin bir beytin iki mısraındaki kelimeler arasında yapılacağına dair bir kayıt olmadığı gibi nazma özgü bir sanat olduğu bilgisi de mevcut değildir.
Bu yaygın yanlışın yanı sıra tarihî süreçte bu sanatın tarifinde sebebi ve dayanağı tam olarak anlaşılmayan başka değişimler, tasnifinde de farklılaşmalar ortaya çıkmış, ayrıca kayda değer ayrıntılar göz ardı edilmeye başlanmıştır. Bütün bu ihmaller, bir yandan metinlerde mevcut leff ü neşirlerin tespit edilememesine, bir yandan da aslında başka sanatların yapıldığı metinlerin leff ü neşre örnek olarak gösterilmesine yol açmış; açıkçası leff ü neşir sanatı -artçıları hâlâ devam eden- temelli bir sarsıntıya uğramıştır.
Bu yazının amacı, bilimsel-akademik çalışmalardan ders kitaplarına kadar yanlış tanımların ve örneklerin yer aldığı, bu yüzden üniversite kürsülerinde ve lise sıralarında öğretilen bu sanatın aslına uygun en doğru tarif ve tasnifine ulaşmak, sebep ve gerekçelerini oluşturan teferruatla birlikte sanatın doğru örneklerini ortaya koymaktır.
Keywords
Leff ü neşir, belâgat, edebî sanatlar, bedî’