Summary
Bir Metin Yeniden Yazılırken Neler Değiştirilir: Dâfi‘u’l-Hüzn ve Mahzenü’l-Esrâr Örneği
Afyon, esrar, berş, boza, şarap, kahve ve benzeri maddelerin
teşhis ve intak sanatları yardımıyla birbirlerine karşı
üstünlüklerini iddia ve ispat etmeye çalıştıkları keyif verici
maddelerin (mükeyyifat) münazarası, Türk münazara edebiyatında
en çok işlenen konuların başında gelmektedir.
Dâfi‘u’l-Hüzn adlı eser ise bu türün şimdiye kadar bilinmeyen
bir halkasını oluşturmaktadır. Müellifi meçhul olan bu
eser, Nidâî’nin yeniden yazım örnekleri arasında ilk sırada
yer almaktadır. Dâfi‘u’l-Hüzn, Vardarlı Fazlî tarafından
mesnevi şeklinde ve Mahzenü’l-Esrâr adıyla yeniden yazılmıştır.
Bu makale Mahzenü’l-Esrâr örneğinde yeniden
yazılan eserlerde ne gibi değişiklikler yapılabileceğini belirlemeyi
amaçlamaktadır. Bunun için öncelikle kaynak metin
ile yeniden yazılan metin tanıtılmış, muhtevaları hakkında
mukayeseli bir şekilde bilgi verilmiş, iki eser arasındaki ilişki
açıklanmış ve Türk münazara edebiyatında Dâfi‘u’l-
Hüzn’ün yeri belirlenmeye çalışılmıştır. Ardından Mahzenü’l-
Esrâr örneğinde, yeniden yazım sürecinde kaynak
metnin ne kadar değişebildiği, hangi hususlarda değişim tasarrufunda
bulunulabildiği ayrı başlıklar altında
değerlendirilmiş, bu yapılırken de elde edilen bulgular başka
eserlerden örneklerle desteklenmiştir. Ayrıca bu değerlendirmeler
sırasında Dâfi‘u’l-Hüzn’ün neden nazma
çekildiği, kaynak metin üzerinde yapılan değişikliklerin
hangi amaçlarla yapıldığı sorularına cevap aranmıştır. Son
olarak Dâfi‘u’l-Hüzn’ün çeviri yazımı yapılmıştır.
Keywords
Vardarlı Fazlî, münazara, keyif verici maddeler, yeniden yazım, Şiîleştirme.