Summary
Âyînezâde Muhammed Şemseddîn-i Sirozî’nin “Şerh-i Manzûme-i Rüsûhî” Adlı Eseri
17. yüzyıl müelliflerinden biri olan Âyînezâde Muhammed
Şemseddin-i Sirozî (ö.1688-89) hakkında biyografik
kaynaklarda yer alan bilgiler oldukça sınırlıdır. Osmanlı
ulemâsından Halvetî tarikatına mensup bir zât olan müellifin
çoğu şerh ve hâşiye türünde yazılmış beş mensur eseri
vardır. Bu eserlerden biri Şerh-i Manzûme-i Rüsûhî’dir.
Âyînezâde bu eserde Sofyalı Süleymân Rüsûhî (ö.?)’nin 13
beyitten meydana gelen “-a nedir” redifli şiirini şerh etmiştir.
Bazı tasavvufî sualleri ihtiva eden şiir için yazılan bu
şerh, oldukça mufassal bir şerh görünümündedir. Eserin
çeşitli kütüphanelerde kayıtlı beş nüshası tespit edilmiştir.
Müellif beyitleri şerh ederken çeşitli tasavvufî, kelâmî, fıkhî
konuların yanında tefsir ve hadis ilmiyle ilgili meselelere de
değinmiş, eserini geniş bir ilmî zemine dayandırmıştır.
Eserde “zâhir, bâtın, vahdet, kesret, âşık, ma‘şûk, gönül,
tevhid, tahkîkî îmân, taklîdî îmân , şirk, beden, ruh, nefis,
kader, cüz’î ve küllî irâde, insanın diğer varlıklardan üstün
oluşu ve emaneti yüklenmesi” gibi çeşitli konuların ele alındığı
görülmektedir. Âyet ve hadis iktibaslarıyla da zenginleştirilen
şerh, orta nesir türünde yazılmış bir eser olarak
değerlendirilebilir. Söz konusu özellikleriyle eser, şerh
geleneği içinde dikkate değer bir konuma sahiptir.
Keywords
17. yy., Âyînezâde Muhammed Şemseddin-i Sirozî, Süleymân Rüsûhî, şerh, tasavvuf.