Summary
Kerîmî’nin Manzum Sözlüğü
11. yüzyılda Arap edebiyatında başlayan manzum lugat
yazma geleneğinin Türk edebiyatında örnekleri 15. yüzyıl
başlarından itibaren görülmeye başlamıştır. Aruz vezniyle
yazılan manzum sözlükler, kısa sürede yaygınlaşmış ve
Farsça-Türkçe, Arapça-Türkçe gibi iki dilli manzum sözlüklerin
yanında Farsça-Arapça-Türkçe gibi üç dilli manzum
sözlükler de yazılmıştır. Farsça ve Arapçanın dışında
sayıları az da olsa Boşnakça-Türkçe, Rumca-Türkçe,
Ermenice-Türkçe, Fransızca-Türkçe sözlüklerin de yazıldığı
görülmüştür.
Kerîmî’nin makaleye konu olan sözlüğü Farsça-Arapça-
Türkçe üç dilli manzum sözlüklerdendir. Müellifi ile ilgili
herhangi bir bilgi yoktur. Sözlüğün kaynaklarda iki nüshası
yer almaktadır. Bu çalışmada, sekiz nüshası tespit edilen
sözlüğün bu nüshalara göre tenkitli metni hazırlanmıştır.
İstinsah tarihi belli nüshaların en eskisi 1570 tarihlidir.
Makalenin başında manzum sözlük geleneği ile ilgili kısa
bilgiler verilmiş ve Kerîmî’nin sözlüğü şekil ve muhteva
bakımından incelenmiştir. Tamamı 131 beyit olan sözlükte
243 Farsça, 28 Arapça kelimenin karşılıklarının verildiği
görülmektedir. Pek çok sözlükte yer alan giriş bölümü
Kerîmî’nin sözlüğünün tespit edilebilen nüshalarında
yoktur. Eser, kıt‘a adı verilen 16 bölümden oluşur.
Bölümlerin beyit sayısı 2 ila 13 arasında değişir. Eserde 4
farklı aruz kalıbı kullanılmıştır.
Keywords
Sözlük, manzum sözlük, lugat, Kerîmî.