Summary
Sulhî’nin Manzum Hac Menâzilnâmesi
Osmanlı Devleti, İslam’ın şartlarından biri olan haccın
gerçekleştirilmesi için kervanlar düzmüş, seyahat güzergâhları
belirlemiştir. Kimi Osmanlı aydınları hac yolculuğu
izlenimlerini, kimileri de hac ibadeti veya menzilleri
hakkında malumatı bir esere dönüştürmüştür. Hac seyahati
güzergâhında yer alan menzilleri anlatan eserlere
menâzilnâme adı verilir. Türk edebiyatına mensup pek çok
menâzilnâme vardır. Bunlardan biri Sulhî mahlaslı bir
sanatçıya aittir. Biyografik kaynaklarımız 1070 Safer’inde
(Ekim-Kasım 1659) vefat eden Kâsımzâde Salih Mehmed
Efendi adlı kadı-müderrisin Sulhî mahlasıyla şiirler
yazdığını bildirmektedir. Fakat ilgili menâzilnâmenin
Kâsımzâde’ye aidiyetini teyit edecek bir bilgi mevcut
değildir. 68 beyitten ibaret eser mesnevi şekliyle yazılmıştır.
Mukaddime mahiyetindeki bölümlerinin olmaması ve
İstanbul-Hicaz güzergâhının sadece Şam-Hicaz etabını
kapsaması nedeniyle eksik olduğu izlenimi vermektedir.
Aruz ve kafiye-redif kusuru barındırmamasından usta bir
şair tarafından yazıldığı anlaşılmaktadır. Hacca gideceklere
uğrayacakları yerler hakkında bilgi vermek maksadıyla
yazıldığı için sade ve anlaşılır bir dil ve üslûba sahiptir.
Deyim ve edebî sanatlar itibariyle kuru olan eser az sayıda
Türkçe arkaik kelime ve ek ihtiva etmektedir. Bu makalede
Sulhî’nin manzum hac menâzilnâmesi tanıtılacak, eserin
şekil ile muhteva incelemesi neticesinde tespit edilen
hususlar paylaşılacak ve mevcut iki yazma nüshasının
mukayesesiyle tesis edilen tenkitli metni ilim âlemine
takdim edilecektir.
Keywords
Sulhî, menâzilnâme, mesnevi, hac.